نظام مدیریت مشارکتی یکی از نظام های مدیریتی پویاست که نقش مهمی در توسعه منابع انسانی سازمان ها ایفا می کند و عبارت است از به وجود آوردن فضا و نظامی توسط مدیریت که تمام کارکنان و مشتریان و مشاوران یک سازمان در روند تصمیم گیری و حل مسائل و مشکلات سازمان با مدیریت، همکاری و مشارکت جویند. این نوع مدیریت می خواهد از ایده ها، پیشنهادها، ابتکارات، خلاقیت ها و توان فنی و علمی کارکنان و مشتریان در حل مسائل و مشکلات سازمان و بهبود مستمر فعالیت های آن استفاده کند. در این میان، نظام پذیرش و بررسی پیشنهادها به عنوان یک ابزار اجرایی مدیریت مشارکتی است. در این نظام همه افراد سازمان درباره روش ها و حل مسائل و ارتقای بهره وری فعالانه اندیشه می کنند و حاصل آن را در قالب طرح ها و پیشنهادها به سازمان ارائه می کنند.
این سبک مدیریت، نیازمند برنامه ریزی بلند مدت و ایجاد تحولات مناسب رفتاری در کارکنان است. مشارکت افراد در کلیه امور سازمان باعث تقویت روحیه کارکنان و در نتیجه بهبود ارتباطات در سازمان و افزایش مهارت شغلی می شود که خود عامل مهمی در بهبود بهره وری است. کرت لوین در پژوهشی نشان داد هرگاه مردم در دگرگون کردن شیوه های انجام کاری مشارکت فعال داشته باشند، مقاومت و ایستادگی آنان در برابر دگرگونی کاهش و شوق و علاقه مندی آنان به تغییر و دگرگونی افزایش می یابد. بدیهی است نظریه مدیریت مشارکتی مانند هر نظریه دیگری که با انسان ها سروکار دارد برای تثبیت و پذیرفته شدن نیاز به زمان و بسترسازی فرهنگی دارد. از همین رو توصیه می شود سازمان ها از دریچه (نظام پیشنهادها) وارد دنیای مدیریت مشارکتی شوند. همین جا باید گفت که تدوین و تهیه نظام پیشنهادها شاید بهترین راه ورود به مدیریت مشارکتی باشد اما شرط آن این است که تبدیل به ایستگاهی نمایشی و یا ایستا نشود. استحکام و کارگذاری خشت اول انکار ناپذیر است، اما با خشت اول به عنوان تنها خشت هیچ بنائی برپا نخواهد شد .
در این کتاب سعی داریم ضمن مروری برمفاهیم و تعاریف مدیریت مشارکتی و نظام پیشنهادها، مراحل پیاده سازی آن را گام به گام به منظور استفاده کاربردی در سازمان ها تشریح نماییم.
این کتاب برای مدیران عالی، میانی و عملیاتی سازمان ها بلاخص مدیران منابع انسانی و مدیران بهبودکیفیت که در نظر دارند با بهره گیری از مدیریت مشارکتی با ابزار نظام پیشنهادها فرآیندهای سازمانی را ارتقا و بهره وری را ایجاد نمایند بسیار کاربردی است.
مهسا اکبری:
کارشناسی مدیریت خدمات بهداشتی درمانی دانشگاه علوم پزشکی تهران
کارشناسی ارشد مدیریت خدمات بهداشتی درمانی دانشگاه شهید صدوقی یزد
دکترا مدیریت دولتی گرایش مدیریت تطبیق و توسعه دانشگاه علامه طباطبایی
حدود یک دهه فعالیت به عنوان مدیر بهبود کیفیت و مشاور مدیرعامل
کارشناس مدیریت هزینه و رابط بهره وری معاونت توسعه دانشگاه علوم پزشکی البرز
مدرس دروس مدیریتی در دانشگاه آزاد اسلامی کرج
فعالیت های علمی، پژوهشی و آموزشی در زمینه مدیریت
رضا احمدی:
دکتری مهندسی صنایع از دانشگاه آزاد اسلامی قزوین
پژوهشگر و مولف کتب مهندسی صنایع
مدرس دانشگاه
تعریف نظام پیشنهادها
نظام پیشنهادها که مشارکت فکری کارکنان، مشتریان و پیمانکاران با مدیریت بوده و یکی از پایه های مهم مدیریت مشارکتی محسوب می گردد. بدین معنی است که مدیریت فضا و امکاناتی را در سازمان به وجود آورد که کلیه کارکنان، مشتریان، پیمانکاران، نظرات، ایده ها و پیشنهادهای خود را در زمینه حل مشکلات و نارسایی ها و ایجاد بهبود مستمر در فعالیتهای سازمان به مدیریت ارائه نماید و مدیریت پس از بررسی مواردی که قابل اجرا تشخیص می دهد آنها را به اجرا می گذارد و جهت دوام ارائه پیشنهاد با روش مناسبی به پیشنهاددهنده به عنوان حق ارائه پیشنهاد (سهم مشارکت) از طرف مدیریت داده می شود و او را در منافع حاصل از اجرای پیشنهاد شرکت می دهد و از این طریق مشارکت در مدیریت تحقق می یابد.
اهداف نظام پیشنهادها
هدف از اجرای نظام پیشنهادها را به طور کلی ایجاد فضای مناسب برای مشارکت کلیه کارکنان در جهت تحقق اهداف سازمانی بیان می کنند. چنانچه بخواهیم تصویری روشن تر از اهداف و منافع اجرای این نظام ارائه دهیم، موارد زیر قابل ذکر هستند:
استقرار و توسعه محیط خلاق در تمامی سطوح سازمان
تقویت فرهنگ و حس تعلق سازمانی
گسترش حوزه تفکر، تعمیق و نهادینه نمودن بهبود مبتنی بر تغییر
گسترش سطوح یادگیری سازمانی
بهره گیری از پیشنهادهای سازنده و مؤثر سازمانی در راستای فعالیت های بهبود
شناسایی و تقویت منابع خوشفکر و خلاق
همراستا سازی اهداف فردی و سازمانی
استفاده از راهکارهای حل مسئله با کمترین هزینه
مشارکت کارکنان در تصمیم سازی ها و برنامه ریزی ها
آگاهی مدیریت از میزان توانایی های بالفعل و بالقوه کارکنان
ارج نهادن به شخصیت وجودی و شأن و منزلت انسان ها از طریق ایجاد فضای مناسب برای بروز خلاقیت ها و استعدادهای آنان
بهبود کار سازمان، افزایش بهره وری و کیفیت، کاهش هزینه ها و ضایعات
تقویت و بهبود ارتباط میان کارکنان و سازمان و ایجاد حس اعتماد متقابل
ایجاد شرایط مناسب برای کار و فعالیت و حذف موانع در مشارکت فراگیر کارکنان
افزایش انگیزش در کارکنان، تشویق روحیه کاری و افزایش قابلیت حل مسأله
اشاعه فرهنگ مشارکتی و همکاری دسته جمعی در حل مشکلات و بهبود روابط کاری و رفتار سازمانی
اصلاح و بهبود مقررات، آئین نامه ها و دستورالعمل های کاری، ساختار سازمانی، گردش کار و نظام تصمیم گیری
مقدمه
تاریخچه مدیریت مشارکتی و نظام پیشنهادها
تعاریف و اهداف
تعریف مشارکت
تعریف مدیریت مشارکتی
تعریف عملیاتی مدیریت مشارکتی
جنبه های بارز تعریف مشارکت
تعاریف نظام پیشنهادها
تعریف پیشنهاد
تعریف عملیاتی نظام پیشنهادها
اهداف مشارکت
اهداف نظام پیشنهادها
نظریه ها و مکاتب
تئوری هدف
نظریه انتظار
زمینه نظری و سیر تکوین مدیریت مشارکتی
دیدگاه های فلسفی مشارکت
پیش نیازهای مشارکت
مشارکت و توسعه
فصل دوم : نحوه پیاده سازی نظام پیشنهادها
تعیین خط مشی سازمان
فرهنگ سازی
ایجاد ساختار تشکیلاتی (کمیته نظام پیشنهادها)
تدوین دستورالعمل و فرآیندهای اجرایی
ایجاد فرم ها
جمع آوری پیشنهادها
ارزیابی پیشنهادها
ارائه پاداش و جوایز
اجرای پیشنهاد
فصل سوم : معرفی نرم افزار نظام پیشنهادها
مقدمه
سابقه نظام پیشنهادها
نرم افزار نظام پیشنهادهای شمس
خصوصیات بارز نرم افزار
امکانات سیستم
سیستم مشخصات