اخیرا موضوع قصه، توجه بسیاری از روان شناسان و متخصصان تعلیم و تربیت را به خود جلب کرده است. هر چند تاریخ استفاده از قصه به عنوان ابزار آموزش مفاهیم، قدمتی به اندازه سرگذشت انسان دارد، اما چند صباحی است که از قصه به عنوان ابزار تغییر در روان درمانی استفاده می کنند. این امر مخصوصا در ایران می تواند کاربردهای فراوانی داشته باشد، زیرا ادبیات ایران منبع غنی و ارزشمندی برای پژوهش در این زمینه است. دکتر علی صاحبی با این نگرش به مطالعه قصه های ایرانی پرداخته است و برخی از آنها را در کتاب "قصه درمانی" در چهارچوبی بسیار زیبا و کاربردی ارائه کرده است. در این کتاب، ابتدا هدف قصه بیان می شود. و سپس انتظاراتی که از قصه داریم ارائه می شود و در نهایت با شیوایی هر چه تمام تر قصه مورد نظر گفته می شود. این کتاب می تواند برای همه کسانی که به قصه به عنوان ابزار آموزش و تغییر می نگرند، مفید واقع شود.
بطور کلی، حکایت و قصه در فرآیند درمان عرصهای را فراهم میآورد که مراجع یا مددجو میتواند قصه زندگی خودش را به آن فرا افکند و به مضمون قصه، معنای واقعی ببخشد. قدرتمندترین مکانیسمی که در اینجا عمل میکند شاید همانندسازی باشد؛ به این معنی که مراجع خودش را در جایگاه و نقش شخصیت اصلی قصه قرار داده و سعی میکند که آنچه شخصیت داستان انجام داده یا از انجام آن سر باز زده را تقلید کند. چنانچه قصه سربسته بوده و به اندازه مناسب مبهم باقی بماند، ممکن است مراجع فرافکنی نموده و برای یافتن راه حلی برای تعارض خاصی که در قصه نقل شده است تلاش کند. شاید مهمترین نقشی که قصه یا اسطوره در درمان ایفا میکند، همگانی و جهانی جلوه دادن مشکلاتی است که مراجع با آنها دست و پنجه نرم میکند. بنابراین مراجع احساس نمیکند که تنها است و مشکلش خاص، منحصر به فرد و غیر قابل حل است. این همان پدیدهای است که در فرایند گروه درمانی به خوبی شناخته شده و یکی از مزیتهای گروه درمانی محسوب میشود؛ چرا که همگانی دیدن مشکل و شریک شدن تجارب فردی، همواره یکی از عوامل درمانی بسیار مؤثر گزارش شده است. (یالوم، ۱۹۷۵)
حکایت یا قصه در وهله اول به مراجع میگوید که او تنها نیست که اینگونه مشکلات را تجربه کرده است و چنین احساسی دارد، بلکه دیگران هم قبل از او چنین مشکلاتی داشته اند. فهم این نکته اغلب درد و ناراحتی را به طور معناداری کاهش داده و به فرد کمک میکند تا همانند دیگران برای یافتن راه حلی برای مشکل خود تلاش نماید.