اندیشه اصلی در رویکرد شناختی به روانشناسی اجتماعی آن است که رفتار یک شخص بستگی به شیوه درک او از موقعیت های اجتماعی دارد. مردم خود به خود تصورات، افکار و باورهای خود درباره ی یک موقعیت اجتماعی را به صورت های ساده و معنی داری سازمان می دهند؛ درست همان گونه که اشیا را به صورت طبقات مختلف طبقه بندی می کنند.
هر قدر هم که موقعیت آشفته و در هم ریخته باشد، مردم نظم و سازمانی به آن می بخشد و این سازمان دادن، یعنی، این ادراک و تفسیر از جهان، چگونگی رفتار آن ها را در موقعیت های اجتماعی تحت تأثیر قرار می دهد.
اگر بپذیریم که روان شناسی علمی جوان است، طبعا باید بپذیریم که روان شناسی اجتماعی از آن هم جوان تر است. اما علی رغم این جوانی، روانشناسی اجتماعی طی چند دهه گذشته از رشد و گسترشی سخت چشمگیر برخوردار بوده است. گواه این رشد و گسترش، مجموعه پنج جلدی روان شناسی اجتماعی به ویراستاری ارونسون و لیندزی است. این مجموعه که شامل چند هزار صفحه آن هم در قطع بزرگ است، به خوبی می تواند گستردگی دامنه و تنوع موضوع های روان شناسی اجتماعی را برای خواننده مجسم کند و همین طور چشم انداز گسترش آن را در آینده به نظر علاقه مندان این حوزه از دانش بشری برساند.
نگارنده طی سال های متمادی که تدریس درس روان شناسی اجتماعی را در دانشگاه های مختلف و در مقاطع مختلف بر عهده داشت، همواره در این اندیشه بود که یک کتاب جامع و مناسب روانشناسی اجتماعی را به زبان فارسی ترجمه کند. اما این کار با یکی در اشکال اصلی مواجه بود: نخست اینکه روان شناسی اجتماعی قویا جنبه فرهنگی دارد و بسیاری از موضوع های آمده در کتابهای خارجی با فرهنگ جامعه ما تناسبی ندارد. به همین جهت هیچ کتاب روانشناسی اجتماعی به زبان خارجی را نمی توان یافت که بتوان آن را از اول تا آخر ترجمه کرد و همه مطالب آن برای خواننده ایرانی مناسب باشد. اشکال دوم این است که به علت تنوع و گستردگی موضوع هایی که در بالا به آن اشاره شد، هیچ مؤلفی نمی تواند همه مطالب را در یک جلد کتاب روانشناسی اجتماعی بیاورد. بنابراین، محتوای کتاب ها غالبا تابع سلیقه مؤلف در انتخاب موضوع هاست، و یافتن کتابی که سلیقه نویسنده آن با سلیقه های فرهنگی ما کاملا تطبیق کند، اگر نگوییم کاری است محال، لااقل باید بگوییم بسیار دشوار است. با توجه به نکات فوق، نگارنده نیز مناسب دید که مطابق سلیقه خود مطالبی را از کتاب های گوناگون و منابع مختلف گردآوری و کتابی در زمینه روانشناسی اجتماعی فراهم آورد. این فکر نخست در سال ۱۳۶۸ به شکل کتابی برای دانشجویان دانشگاه پیام نور و به صورت یک کتاب خودآموز، جامه عمل به خود پوشید و کتاب روانشناسی اجتماعی به وسیله انتشارات دانشگاه پیام نور منتشر شد.