کتاب غلط ننویسیم: فرهنگ دشواریهای زبان فارسی

ابوالحسن نجفی (زاده 1308 در نجف)، زبان شناس و مترجم ایرانی است. او عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی است و دبیری مجله ادبیات تطبیقی را بر عهده دارد. عمده فعالیت های ادبی و علمی او در حوزه ترجمه متون ادبی، ویرایش، زبان شناسی و وزن شعر فارسی است. او یکی از دقیق ترین دایره ها برای طبقه بندی وزن شعر فارسی را تدوین کرده که به دایره نجفی معروف است. برخی از آثار تالیفی او عبارتند از: غلط ننویسیم، مبانی زبان شناسی و کاربرد آن در زبان فارسی، فرهنگ فارسی عامیانه، وزن شعر فارسی و مترجم بیش از 15 جلد کتاب ادبی و هنری، برخی از آن ها عبارتند از: شیطان و خدا (ژان پل سارتر)، گوشه نشینان آلتونا (ژان پل سارتر)، شنبه و یکشنبه در کنار دریا (روبرمرل)، کالیگولا (آلبرکامو)، عیش و نیستی (تیری مونیه)، شازده کوچولو (اگزوپری)، خانواده تیبو (روژه مارتن دوگار)، نژاد و تاریخ (لکودلوی استروس)، ضدخاطرات (آندره مالرو) و... فرهنگ فارسی عامیانه یکی از آثار برجسته ابوالحسن نجفی است و در بردارنده اصطلاحات عامیانه فارسی است.

زبان یک پدیده زنده است که با گذر زمان و تحولات فرهنگی و اجتماعی تغییر می‌کند ولی همواره نیاز به یک معیار برای نوشتار و گفتار وجود دارد. «غلط ننویسیم» با نام فرعی «فرهنگ دشواری‌های زبان فارسی»، تلاشی است برای ارائه یک چارچوب معیار در نوشتار زبان فارسی. 

ابوالحسن نجفی، زبانشناس معتبر و استاد بزرگ ادبیات فارسی، با توجه به دغدغه پاسداشت زبان فارسی، این اثر را به رشته تحریر درآورده است. او در این فرهنگ به بررسی غلط‌های املایی، انشایی، استفاده نادرست از واژه‌ها و اشتباهات صرفی و نحوی پرداخته است. 

یکی از جالب‌ترین نکاتی که دکتر امید طبیب زاده، زبان‌شناس معروف، در مورد این کتاب به آن اشاره می‌کند، تمایز بین زبان معیار و زبان صحیح یا غلط است. او بیان می‌کند که گاهی اوقات کلماتی که در گفتار روزمره استفاده می‌شوند ممکن است غیرمعیار باشند، ولی غلط نیستند. این تاکید بر این نکته است که زبان معیار به انتخاب یکی از صورت‌های متفاوت برای استفاده در مکاتبات رسمی و نوشتارهای معتبر می‌پردازد. 

در مقدمه کتاب، نجفی با بیان مثال‌هایی از غلط‌های املایی نشان می‌دهد که چگونه نوشتار فارسی پر از دشواری‌ها و پیچیدگی‌ها است. او با استفاده از مثال‌هایی مانند «آذوقه یا آزوقه؟» یا «چمدان یا جامه دان؟» توضیح می‌دهد که چگونه حتی بومی زبانان فارسی هم گاهی با مشکلات املایی مواجه می‌شوند. 

اما این کتاب فقط به موضوع املایی محدود نمی‌شود. ابوالحسن نجفی نیز در این اثر به مسائلی مانند استفاده از واژه‌های خارجی، ترجمه لغوی، اشتباهات صرفی و نحوی و مشکلات استعمالی پرداخته و نمونه‌هایی را ارائه داده است. 

برای کسانی که با نویسندگی و ویرایش مواجه هستند، این کتاب یک منبع بی‌نظیر است. از نویسندگان، ویراستاران، معلمان، دانش آموزان و حتی علاقه مندان به زبان و ادبیات فارسی می‌توانند از این اثر بهره‌مند شوند. 

«غلط ننویسیم» نه تنها یک فرهنگ معیار است بلکه یک نقد زبانی به واژه ها، ساختارها و استفاده‌های زبان فارسی است. این کتاب با توجه به نیازهای مدرن و تحولات زبانی امروز، یک گام مهم در پاسداشت و توسعه زبان فارسی به شمار می‌آید. 

به امید آنکه با این کتاب، نویسندگان و گویشوران زبان فارسی بتوانند با بیشترین دقت و آگاهی از زبان خود بهره‌مند شوند.

در چاپ جدید این کتاب نسبت به چاپ‌های نخست، تجدید نظر اساسی صورت گرفت و علاوه بر مطالب عمده‌ای که بر آن افزوده شد، اغلب مطالب سابق نیز تغییراتی یافت و در واقع بسیاری از مواد از نو نوشته شد. همچنین ملاحظات مربوط به املای کلمات در مواردی که میان صاحب نظران هنوز اتفاق رأی حاصل نشده است، به کتاب جداگانه دیگری محول گردید. چاپ اول و دوم این کتاب مورد توجه و استقبال عامه خوانندگان قرار گرفت و علاوه بر نقدهای متعددی که در مطبوعات مختلف درباره آن نوشته شد، نامه‌های بسیاری نیز از داخل و خارج کشور به دست نگارنده رسید که در آن‌ها موارد نادرست یا ناقص کتاب را متذکر شده یا استدلال و شرح و بسطی را سست یافته یا مهمتر از همه، نکته‌هایی را خاطر نشان کرده بودند که حقا می‌بایست به مطالب کتاب افزوده شود. از جمله این بزرگواران که ذکر نام همگی آنان فهرستی بسیار طولانی خواهد شد و ناچار از آن در می‌گذرم، به ذکر نام چند تن که بیش از همه خود را مدیون آنان می‌دانم اکتفا می‌کنم؛ حضرت آیت الله خامنه ای، آقایان بهاء الدین خرمشاهی، حسین معصومی همدانی، دکتر احمد طاهری عراقی، دکتر محمدجواد شریعت، علیرضا ذکاوتی قراگزلو، مسعود قاسمی، حمید ارباب شیرانی، هوشنگ اعلم، محمود ظریفیان، کاظم کردوانی.

• غلط ننویسیم: فرهنگ دشواریهای زبان فارسی ~ابوالحسن نجفی
• مزخرفات فارسی ~سیدرضا شکراللهی
• گفتار در روش راه بردن عقل و پیام من به فرهنگستان ~محمدعلی فروغی (مترجم)
• بررسی مقابله ای ساخت فارسی و انگلیسی و تجزیه و تحلیل خطاها برای دانشجویان رشته زبان شناسی، مترجمی و زبان انگلیسی ~Seyyed Mohammad ZiaHossaini
• فرهنگ فارسی به عربی و اصطلاحات فارسی به عربی ~ناهید آقامیرزایی
• موارد بیشتر (71)

• کالیگولا ~آلبر کامو، ابوالحسن نجفی (مترجم)
• اختیارات شاعری و مقاله های دیگر در عروض فارسی ~ابوالحسن نجفی
• خانواده تیبو (دوره چهار جلدی) ~روژه مارتن دوگار، ابوالحسن نجفی (مترجم)
• شازده کوچولو ~آنتوان دو سنت اگزوپری، ابوالحسن نجفی (مترجم)
• وظیفه ادبیات: مجموعه مقالات ~لئونید لئونوف، ابوالحسن نجفی (مترجم)