در موجودات زنده چند سلولی، ارگانیزمهای مولتی سلولار محیط درون سلولها با محیط خارج از سلولها تفاوت دارد. این محیطهای متفاوت، سلولهای درون این ارگانیزمهای چند سلولی را مجبور کردند روشی برای تخصصی شدن و تبادل اطلاعات پیدا کنند. درک این تخصصی شدن، یکی از ضروریات درک نحوه کار سیستم عصبی است. به چند میلیارد سال قبل برگردید و یک توپ پر از بیست تا سی عدد سلول را در یکی از اقیانوسهای آن زمان تجسم کنید؛ بعضی از سلولهای داخل توپ قادرند بعضی اعمال هضمی یا سایر کارها را به خوبی انجام دهند اما چون داخل توپ هستند و با آب اقیانوس تماس ندارند، راهی ندارند که از طریق آن مواد غذایی لازم را از آب اقیانوس بگیرند و راهی ندارند که خود را از شر مواد زائد خلاص کنند. برای انجام دادن این کارها آنها به همکاری سلولهای مجاور خود نیاز دارند. به همین دلیل زندگی چند سلولی به سلولها اجازه داد (در واقع دستور داد) که تخصصی بشوند و تبادل اطلاعات کنند. سلولهای یوکاریوتیک از طریق تنظیم بیان ژن (gene expression) تخصص یافتند؛ به این صورت که بیان ژن (یعنی دستور دادن از سوی ژنها برای تولید شدن اندامها و ساختارهای مختلف) باعث شد سلولهای درون توپ با سلولهای بیرون از آن متفاوت باشند. در این مدت بعضی مواد ترشح شده توسط سلولها به علامتهایی برای سایر سلولها تبدیل شدند؛ علامتهایی که سایر سلولها به آنها پاسخ میدادند. به این ترتیب سلولهای درون جانداران چند سلولی شروع به تخصصی شدن و تبادل اطلاعات کردند.
سیستم عصبی در یک نگاه
مغز و نخاع
طرز کار نورونها
حس لامسه
سیستم بینایی
سیستم شنوایی
سیستم بویایی و چشایی
کنترل حرکت
نخاع و عصبهای نخاعی
برنامه ریزی و اجرای کارها
اعمال ناخودآگاه
هوش، هشیاری و هیجان
پردازش اطلاعات در مغز
مغز: مرکز فرماندهی
یادگیری و حافظه
شکل گیری مغز
اختلالات روانی
کتاب «نوروساینس (نوروسایکولوژی پیشرفته)» نوشته مهدی گنجی، یکی از آثار برجسته در حوزه علوم اعصاب است که با زبانی روان و فهمی آسان به بررسی و توضیح مفاهیم پیچیده و بنیادی این علم میپردازد. این کتاب پلی است بین دانش اساسی در زمینه نوروساینس و کاربردهای روزمره آن.
مهدی گنجی، با معرفی سیسیتمهای مختلف عصبی، چگونگی کارکرد مغز و نورون ها، به شکلی سیستماتیک و گام به گام خواننده را در جهان پیچیده و جذاب علوم اعصاب میگرداند. وی با بررسی فیزیولوژی حواس و سیستمهای حسی مغز، درکی جدید از دنیای اطراف به ما میدهد.
در فصلهای ابتدایی، با مروری بر ساختارها و فرآیندهای اولیه نوروساینس، پایههای فصلهای بعدی بنا میشود. مطالب پیشرفتهتر در فصلهای بعدی، نظیر کنترل حرکت، نخاع و عصب ها، برنامه ریزی و اجرای کارها و پردازش اطلاعات در مغز، چگونگی فعالیتهای پیچیده مغزی را شرح میدهد.
با پیشبرد مطالب، به مفاهیم مرتبط با هوش، هشیاری و هیجان پرداخته شده که چگونگی تداخل این عوامل در فعالیتهای مغزی و تاثیرات آنها بر رفتار انسان را مورد بررسی قرار میدهد. در فصلهای انتهایی کتاب، موضوعاتی نظیر یادگیری، حافظه و شکل گیری مغز به گونهای مطرح میشوند که نشان دهنده تاثیر تجربیات زندگی و انعطافپذیری مغز در مقابله با تحولات است.
آخرین فصل کتاب به اختلالات روانی میپردازد، جایی که خواننده با چگونگی نقصها و مشکلات مختلف مغزی آشنا میشود. این فصل به نوعی پلی است بین علوم اعصاب و روانشناسی که نحوه تداخل این دو حوزه در درک و درمان اختلالات روانی را نشان میدهد.
کتاب «نوروساینس (نوروسایکولوژی پیشرفته)» توسط مهدی گنجی، اثری است که نه تنها برای متخصصان این حوزه، بلکه برای همه کسانی که به دانش عمیقتری از مغز و عملکرد آن علاقهمند هستند، میتواند منبعی ارزشمند باشد.