کتاب بیماری هلندی در اقتصاد ایران

بیماری هلندی، بیماری شناخته شده ای در عرصه اقتصاد می باشد. بیماری هلندی یک مفهوم اقتصادی است که تلاش می کند تا رابطه بین بهره برداری بی رویه از منابع طبیعی و رکود در بخش صنعت را توضیح دهد. این مفهوم بیان می کند که افزایش درآمد ناشی از منابع طبیعی می تواند اقتصاد ملی را از حالت صنعتی بیرون بیاورد. این اتفاق به علت افزایش نرخ ارز واقعی موثر صورت می گیرد، که بخش صنعت را در رقابت ضعیف می کند. در حالی که این بیماری اغلب مربوط به اکتشاف منابع طبیعی می شود، می تواند به هر فعالیت توسعه ای که نتیجه اش ورود بی رویه ارز خارجی می شود مربوط شود؛ مانند نوسان شدید در قیمت منابع طبیعی، کمک های اقتصادی خارجی، سرمایه گذاری مستقیم خارجی.

آغاز بیماری با افزایش قیمت نفت پدیدار شده و نتایجی از جمله: تضعیف بخش های قابل مبادله بویژه بخش صنعت و کشاورزی، تقویت بخش ساختمان به عنوان بخش غیر قابل مبادله، کاهش قابل ملاحظه صادرات و افزایش واردات، برهم زدن تراز پرداخت ها و بودجه عمومی دولت، فشار بر منابع ارزی کشور، افزایش نرخ ارز و ایجاد نظام سهمیه بندی ارزی، کاهش درآمدهای منابع بودجه و تغییرات منفی GDP، رکود سنگین بازار بورس، رشد منفی سرمایه گذاری، افزایش نرخ تورم، افزایش پایه پولی کشور و اثرات ناخوشایند دیگری را در بردارد.

دلیل اینکه به پدیده بیماری هلندی تا این اندازه توجه می نمائیم این است که پس از پایان دوره رونق اقتصادی حاصل از درآمدهای بادآورده نفتی، روند تعدیل اقتصادی ایجاد شده در شرایط رونق صادراتی، در جهت معکوس عمل نمی کند. گسترش مجدد بخش غیرنفتی و قابل تجارت در صورتی که بازار سرمایه و زیر بناها تخریب شده باشند، با مشکل مواجه است و همچنین ورود به بازارهای صادراتی نیز مشکل خواهد بود، زیرا مابقی کشورها تا آن زمان، بازارهای رها شده در دوران رونق را به تسخیر خود درآورده اند. در سال های اخیر بحران مالی جهانی، آثار سیاست های اقتصادی (سیاست تثبیت قیمت انرژی، تثبیت نرخ ارز و سیاست کاهش نرخ سود بانکی)، تحریم های تجاری مالی، شرایط سیاسی و اصلاح قیمت های حامل انرژی یک حلقه دینامیکی تشدیدکننده بحران اقتصادی را در ایران بوجود آورده اند.

• نفحات نفت: جستاری در فرهنگ نفتی و مدیریت دولتی ~رضا امیرخانی
• درآمدی بر اقتصاد سیاسی نفت و مسائل نفت ایران ~سعید میرترابی
• پژوهش در صنعت نفت: رویکردی نو به قلمرو تحقیق و توسه در صنعت نفت ~منیر قنبریان (ویراستار)، سیدمحمد صحفی (تدوین)
• شرکتهای ملی نفت: به سوی فعالیت جهانی و فراملی ~محمدرضا مهدی زاده
• نفت علت یا معلول: تحلیل اقتصادی مالکیت بر نفت در پرتو حقوق مالکیت کارآمد (از منظر نظریه نهادی و رهیافت نظم اجتماعی) ~الهام مومنی پور
• موارد بیشتر (51)