کتاب عقد وکالت: از منظر قانون مدنی و مقررات وکالت دادگستری

در کتاب حاضر تلاش گردیده تا با استفاده از منابع متعددی که در دسترس نویسنده بوده است، اعم از منابع فقهی و حقوقی، «عقد وکالت» با رویکردی جدید موردمطالعه قرار گیرد. در مقام تبیین این رویکرد و برشمردن ویژگی های کتاب حاضر نکات ذیل قابل ذکر است:

۱ «وکالت» به طورمعمول با دو چهرۀ اصلی شناخته می شود: یک چهرۀ آن «عقد وکالت» در قانون مدنی است که قواعد عمومی آن از حیث تعریف و شرایط انعقاد و آثار آن در این قانون بیان شده و به «وکالت مدنی» شهرت یافته است؛ و چهرۀ دیگر «وکالت دادگستری» یا «وکالت دعاوی» است.

در کتاب های حقوق مدنی که تاکنون حقوقدانان ایرانی به رشته تحریر درآورده اند معمولا ، چهرۀ نخست وکالت، یعنی قواعد عمومی این عقد بر مبنای قانون مدنی موردمطالعه و تحلیل قرارگرفته و کمتر به قواعد خاص وکالت دادگستری و رابطه و نسبت آن با عقد وکالت پرداخته شده است. به همین دلیل در این کتاب باوجودآنکه مبنای اصلی بحث، بررسی و تحلیل قواعد عمومی عقد وکالت در پرتو قانون مدنی ایران و مبانی فقهی آن است، منتها به تناسب بحث و فراخور حال، مباحث مربوط به «وکالت دعاوی» و رابطه و نسبت آن با عقد وکالت و مشابهت ها و تفاوت های آن با عقد وکالت با توجه به قوانین و مقررات خاص حاکم بر وکالت دعاوی نیز مطرح گردیده است. به عنوان نمونه هنگام بحث از «اهلیت » وکیل به عنوان یکی از شرایط صح ت انعقاد وکالت، بحث صلاحیت خاص وکیل دادگستری و شرایط احراز این سمت موردمطالعه قرار گرفته است. یا در بحث از اجرت وکیل و نحوۀ تعیین آن به وضعیت خاص تعیین دستمزد وکلای دادگستری و قوانین حاکم بر آن اشاره گردیده است.

۲ برخی از فروع و فروض در بحث از عقد وکالت متصور است که به طور خاص در آثاری که در حوزۀ عقد وکالت نگاشته شده، کمتر موردتوجه بوده و گاه در برخی مقالات، بعضی از محققان این فروع را مطرح نموده اند که طرح این مباحث در یک مجموعه تحت عنوان وکالت موجب می گردد تا علاقه مندان هنگام مطالعه، تمام مطالب مرتبط به وکالت را یکجا پیش رو داشته باشند. به عنوان مثال مباحثی مانند وکالت اشخاص حقوقی، وکالت اشخاص ممنوع المعامله، وکالت در اسناد تجاری و احکام ویژۀ آن، ضم وکیل، تفویض وکالت، تأثیر موت فرضی موک ل بر وکالت و... فروعی هستند که در این کتاب مطرح گردیده اند. چه بسا پاسخ هایی که نویسنده برای این مباحث بیان نموده کامل و برای اهل فضل قانع کننده نباشد ولی به نظر می رسد طرح سؤال نیز خود گام مهمی است که مسیری را پیش پای محققان می گشاید و به تدریج با ارائه نظرات و دیدگاه هایی که در نقدها مطرح می گردد بر غنای بحث افزوده خواهد شد.

۳ ویژگی دیگر پژوهش حاضر، توجه ویژه به «رویۀ قضایی» است. رویه قضایی از منابع حقوق است و چهرۀ عینی مباحث نظری حقوق را در تصمیمات قضایی که در قالب رأی انشاء می گردد می توان مشاهده کرد. خوشبختانه در سال های اخیر انتشار آراء دادگاه ها به صورت منق ح و موضوعی رواج یافته و بررسی بازتاب عینی مباحث حقوق در دادگاه ها را تسهیل نموده است.

• مجموعه محشی قانون مدنی (علمی، تطبیقی، تاریخی) ~محمدجعفر جعفری لنگرودی
• قواعد فقه: جلد اول: مختصر هفتاد و هفت قاعده فقهی حقوقی (با تطبیق بر قوانین) ~حمید بهرامی احمدی
• قانون مدنی: جلد اول - جلد دوم - جلد سوم: با آخرین اصلاحات و الحاقات و توضیحات و معانی لغات و اصطلاحات: همراه با قانون مسئولیت مدنی ~جهانگیر منصور (تدوین)
• قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران: مصوب 1358، اصلاحات و تغییرات و تتمیم قانون اساسی مصوب 1368، قانون مدنی: جلد اول - جلد دوم - جلد سوم با آخرین اصلاحیه ~جهانگیر منصور(تدوین)
• قوانین و مقررات مربوط به امور حسبی: همراه با آراء وحدت رویه نظر مشورتی اداره حقوقی دادگستری نظریات شورای نگهبان و ... ~جهانگیر منصور(تدوین)
• موارد بیشتر (768)