کتاب «افول و سقوط شاهنشاهی ساسانی» نوشته دکتر پروانه پورشریعتی با تحلیلهای نوین و مستنداتی که ارائه میدهد، یک منبع بسیار ارزشمند و مفید در زمینه تاریخ ایران به شمار میرود. این کتاب برای مخاطبان زیر میتواند بسیار مفید باشد:
1. دانشجویان تاریخ: کسانی که در حوزه تاریخ ایران، به ویژه دوران ساسانی، تحصیل میکنند، از مطالعه این کتاب بهرهمند خواهند شد. محتوای کتاب به آنها کمک میکند تا با تحلیلها و نظرات جدیدی در مورد این دوره آشنا شوند.
2. پژوهشگران تاریخی: افرادی که در زمینه تاریخ ایران پژوهش میکنند، از دیدگاهها و مستنداتی که این کتاب ارائه میدهد بهرهمند خواهند شد.
3. علاقه مندان به تاریخ ایران: افرادی که علاقه به یادگیری تاریخ میانه ایران دارند و میخواهند به تفصیل با دوران ساسانی آشنا شوند.
4. استادان تاریخ: اساتیدی که در دانشگاهها و مراکز آموزشی درس تاریخ میدهند، میتوانند از این کتاب به عنوان یک منبع آموزشی استفاده کنند.
5. دانشجویان و پژوهشگران علوم انسانی: کسانی که در حوزههایی مانند انسان شناسی، فلسفه تاریخ، و تاریخ نگاری فعالیت میکنند نیز میتوانند از این کتاب بهرهمند شوند.
6. عموم مردم: کسانی که به تاریخ و فرهنگ ایران کهن علاقه مندند و دوست دارند در مورد پیچیدگیها و جزئیات تاریخ این سرزمین آگاهی پیدا کنند.
این کتاب با توجه به نظرات جدید و مستنداتی که در اختیار مخاطب قرار میدهد، یک منبع معتبر و مفید برای هر کسی است که به تاریخ ایران و به ویژه دوران ساسانی علاقهمند است.
آنچه در دست داریم، کتابی است که به راحتی میتوان آن را به عنوان یکی از جواهرات پژوهشی در زمینه تاریخ ایران دانست. «افول و سقوط شاهنشاهی ساسانی» نوشته دکتر پروانه پورشریعتی، پژوهشی متفاوت و غیرقابل مقایسه است. در آن جایی نیست برای گذر کردن بیتوجه از مطالب یا نادیده گرفتن جزئیات؛ بلکه هر صفحه و هر بخش از کتاب، به طور عمیق و با دقت تمام مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است.
تاکنون بسیاری از ما تصور میکردیم که سلسله ساسانی یک حکومت متمرکز و قدرتمند بوده است. اما دکتر پورشریعتی با ارائه شواهد و مستندات، نظریههای جدیدی را مطرح میکند. وی با استناد به منابع و اسناد مختلف، بیان میکند که چگونه رقابتها و تضادها میان خانوادههای بزرگ ساسانی و اشکانی، به شکل گیری و پیچیدگیهای این دوره از تاریخ ایران کمک انجامیده است.
کتاب همچنین به تحلیل اتفاقات و تحولاتی میپردازد که منجر به ورود اعراب به ایران و نهایتا سقوط دولت ساسانی شد. همچنین، نقش خانوادههای بزرگ اشکانی در همکاری با مسلمانان مهاجم، یکی از نکات برجسته این پژوهش است. این ویژگی، اثر را از سایر کتب موجود در این زمینه متمایز میکند و به آن جاذبه ویژهای میبخشد.
برخی از موارد جذاب کتاب، پرداختن به مهمترین عوامل شکست ساسانیان و تحلیل دقیق تزلزل میان خاندانهای بزرگ است. وی با نقد و بررسی موارد مختلف، نشان میدهد که چرا و چگونه حکومت ساسانی در مقابل اعراب سرافراز نماند.
همچنین، استفاده از متون ارمنی و سریانی، یکی دیگر از ویژگیهای منحصر به فرد این اثر است. وی به تفصیل و با استدلالهای قوی، نقدهایی به روایات تاریخ نگاری اسلامی دارد و به تفکیک و تجزیه و تحلیل این منابع پرداخته است.
با وجود گذشت زمان از انتشار کتاب معروف کریستنسن، «ایران در زمان ساسانیان»، اما «افول و سقوط شاهنشاهی ساسانی» با ویژگیها و تحلیلهای خود، خواننده را به دنیایی جدید از تاریخ ایران معرفی میکند. کتابی است که هر تاریخ دانی باید آن را مطالعه کند و از جوانب مختلف آن بهره برداری نماید.