مینجرز در این کتاب می کوشد مبانی نظری و فلسفی لازم را برای پایه گذاری یک رویکرد سیستمی منسجم فراهم کند و در این راه از گستره مطالعاتی عمیق خود به خوبی بهره می برد. او در هر فصل به فراخور نیاز از افکار و آراء دانشمندان حوزه های مختلف از ماتورانا و وارلا در عصب شناسی و زیست شناسی؛ مرلوپونتی، هایدگر و باسکار در فلسفه؛ گیدنز، هابرماس و لومان در جامعه شناسی؛ پیرس و سوسور در زبان شناسی؛ ویور و شانون، درتسک و پولانی در نظریه اطلاعات و دانش استفاده کرده است. وسعت مطالعات و فهم عمیق او در حوزه های مختلف علمی و نظری به خصوص در یک حوزه کاربردی مانند علم مدیریت، تحسین برانگیز است. این کتاب با تأکید بر مبانی نظری در پی آن است که مخاطبان خود را که عموماً متخصصان و تحلیلگران علم مدیریت هستند با مفاهیم اساسی و زیربنایی تفکر سیستمی آشنا کرده، آن ها را به منظور بکارگیری روش شناسی های سخت، نرم و ترکیبی برای حل مسائل جهان واقعی آماده کند.
مفهوم کلیدی غیاب فقدان، با اینکه یک مضمون مرکزی در تفکر سیستمی محسوب نمیشود، قطعا با مفاهیمی مانند هدف جویی از طریق بازخور با خطای کنترل شده از بین بردن (فقدان تعادل) قابل مقایسه است و فرایندهای علت و معلولی مختلف که تأثیرات یکدیگر را خنثی میکنند به غیاب تغییر منجر میشوند. جنبه سوم بر کلیت، علیت کل گرایانه و سلسله مراتب درونی تأکید دارد. جنبه چهارم به حوزه عاملیت، جسمیت یافتگی و دگردیسی اجتماعی مربوط است که همگی به تفکر مرتبه دوم سیستمهای نرم مربوط میشوند. باسکار همچنین بر این نکته تأکید میکند که در جهان اجتماعی، سیستمها همواره باز هستند و نمیتوان آنها را در شرایط آزمایشگاهی بسته نگاه داشت. در نهایت، باسکار آشکارا مفهوم خود سازندگی را به عنوان خصلت اصلی فرایند تولید و ظهور دانش و بازتولید اجتماعی مبنای کار خود قرار میدهد. نظریه خود سازندگی، مبنای دیگری است. همان گونه که ماتورانا مطرح کرده است، هر آنچه گفته میشود توسط یک مشاهدهگر گفته میشود، از نظر من ماتورانا و وارلا به یکی از عمیقترین پرسشها پاسخ دادهاند - ماهیت زندگی یا دست کم سیستمهای زنده چیست؟ آنها برای پرداختن به پیامدهای خود سازندگی در تفکر زبان آوری و مشاهده به کار خود ادامه داده اند. سیستمهای خود سازنده، سیستمهایی هستند که پیوسته در قالب فرایندهای حلقوی بسته خود را تولید میکنند یا میسازند. (برای نمونه ارگانیسم تک سلولی آمیب) این سیستمها هدف دیگری ندارند و اگر چرخه پویای آنها دچار اختلال شود، متلاشی میشوند. در ادامه سیر تکامل، ارگانیسمهای چند سلولی و در نهایت انسانها به وجود آمدند که مشخصه متمایز کنندهشان یک سیستم عصبی پیچیده است که آنها را قادر میسازد از زبان استفاده کرده، به عنوان یک مشاهدهگر عمل کنند.
هر چند همه نتایج حاصل از کار این دو اندیشمند قابل پذیرش نیست، مفاهیمی مانند بستر سازمانی، قطعیت ساختاری، ساختار مداری و زوجی شدن ساختاری بر بسیاری از نظریههای ارائه شده در فصلهای بعدی تأثیر گذاشته اند.
مقدمه مترجمان
فصل اول: مقدمه
بخش اول: مبانی
فصل دوم: مبانی فلسفی: واقع گرایی انتقادی
فصل سوم: سیستم های زنده: خودسازندگی
فصل چهارم: مشاهده سیستم ها: پرسش از مرز سیستم
بخش دوم: دانش
فصل پنجم: شناخت سیستم ها: اطلاعات و معنا
فصل ششم: دانش و حقیقت
فصل هفتم: ارتباط و تعامل اجتماعی
فصل هشتم: سیستم های اجتماعی
بخش سوم: اقدام
فصل نهم: علم مدیریت و روش شناسی ترکیبی
فصل دهم: فرایند روش شناسی ترکیبی
فصل یازدهم: مؤخره
منابع و مآخذ
واژه نامه انگلیسی به فارسی
واژه نامه فارسی به انگلیسی
نمایه
ابتدای هر فصل با مقدمه شروع و با نتیجه گیری تمام می شود.