کتاب جامعه شناسی سازمانها: رویکرد جامعه شناختی به سازمان و مدیریت

افراد زیادی هر روزه پس از خروج از خانه به زندگی سازمانی روی می آورند تا بیش از نیمی از اوقات بیداری خود را در سازمان ها صرف کنند. زندگی افراد دیگری نیز که در سازمان ها کار نمی کنند، از وجود سازمان ها تأثیر می پذیرد و آثار نفوذ سازمان ها در جوامع مدرن پیوسته در حال افزایش است. سیاست ها و تصمیماتی که سازمان ها اتخاذ می کنند، جنبه های اجتماعی، وضعیت اقتصادی، خصوصیات فرهنگی، تحولات تکنولوژیک و دگرگونی های سیاسی جوامع را تحت تأثیر قرار می دهد. سازمان ها از دیرباز وجود داشته و در ایجاد تمدن بشری سهم بسزایی ایفا کرده اند، ولی سازمان های امروزی از سازمان های امپراتوری های کهن همچون مصر، چین، روم و عثمانی بسیار پیچیده تر و پیشرفته ترند و نقش آنها در شکل دهی تحولات جوامع بسیار بیشتر است. 

قبل از انقلاب صنعتی، سازمان ها با همان اشکال ابتدایی خود، وجود داشتند. پس از انقلاب صنعتی و توسعه جوامع مدرن، با ملموس تر شدن ضرورت ها و همچنین تکامل دانش بشری برای طراحی و ایجاد و مدیریت سازمان های کآراتر، شرایط مساعدی برای شکل گیری و گسترش سازمان های مدرن فراهم شد و آن ها در همه عرصه های جوامع نفوذ کردند، به طوری که دیگر در این جوامع وجود سازمان ها اجتناب ناپذیر شده است. در همه جوامع اعم از سرمایه داری یا سوسیالیستی، توسعه یافته با توسعه نیافته و در همه بخش های دولتی و خصوصی، سازمان ها نقش مسلط و غالبی ایفا می کنند. رواج و گسترش سازمان ها در عصر حاضر به گونه ای است که ما به جای اینکه بگوییم در عصر فضا، اطلاعات، فراصنعتی، اینترنت با در عصر ماهواره زندگی می کنیم، بهتر است بگوییم در عصر سازمان ها به سر می بریم.

جامعه امروزی ما به یک جامعه سازمانی تبدیل شده است، به طوری که جامعه بدون سازمان غیر قابل تصور است. از این رو، شناسایی، مطالعه و درک سازمان به منظور طراحی و ایجاد سازمان های بهتر و کاراتر برای نسل حاضر بسیار مهم است. "دراکر" تأکید می کند که «نسل حاضر باید به گونه ای درباره سازمان ها بیاموزند که اجدادشان کشاورزی را آموختند».

برخلاف قدمت سازمان ها، مطالعه آنها تاریخ نسبتا کوتاهی دارد. مطالعه سازمان ها به صورت نظام مند از اوایل قرن بیستم، آغاز شده است. شکل گیری سازمان ها و گسترش آنها به صورت پدیده های پیچیده و چند بعدی، توجه اندیشمندان متفاوتی را در رشته های گوناگون به خود جلب کرده است. با به کار گیری دیدگاه های متفاوت و سطوح تجزیه و تحلیل گوناگون، سازمان به یک حوزه مطالعاتی میان رشته ای تبدیل شده است. رشته های جامعه شناسی، انسان شناسی فرهنگی، زیست شناسی، روانشناسی، روان شناسی اجتماعی، مدیریت، اقتصاد و علوم سیاسی در شکل گیری نظریه های سازمان نقش مهمی داشته اند. 

سازمان ها وجوه اختلاف زیادی از نظر اهداف، اندازه، پیچیدگی، فناوری، ساختار و غیره دارند ولی در عین حال وجوه اشتراکی نیز دارند که موضوع اصلی جامعه شناسی سازمان هاست. کتاب حاضر در دوازده فصل تنظیم شده است. چگونگی پیدایش جامعه شناسی، قلمرو جامعه شناسی، سازمان، سازمان اجتماعی، سازمان رسمی، سازمان غیر رسمی، اهمیت سازمان ها در جامعه و سطح تجزیه و تحلیل در جامعه شناسی سازمان از اهم مطالب مورد بحث فصل اول است. در فصل دوم به مواردی همچون انقلاب صنعتی و شکل گیری سازمان ها، اخلاق پروتستانی، اقتصاد آزاد و داروینیسم اجتماعی پرداخته شده و نظریه های سازمان و مدیریت در قالب سه نسل سازمان گرایان، انسان گرایان و انسجام گرایان دسته بندی گردیده است. در فصل سوم پیدایش سازمان بوروکراتیک در جوامع مدرن، پیامدهای منفی و مثبت بوروکراسی، و بوروکراسی و دموکراسی مورد بررسی قرار گرفته است. مفهوم سیستم و سیستم اجتماعی، کارکردهای اساسی سیستم اجتماعی و تبیین سازمان به عنوان سیستم اجتماعی موضوعات مورد بحث در فصل چهارم است. در فصل پنجم مفهوم قدرت و پویایی های آن در جوامع مدرن و چگونگی انتقال قدرت از فرد به سازمان مورد توجه قرار گرفته است؛ ضمن اینکه به مرزبندی مفهوم قدرت با مفاهیم نفوذ، زور، خشونت و اختیار، توزیع قدرت، ماهیت قدرت و قدرت سازمانی اشاره شده است. ویژگی های فرهنگ، کار کردهای فرهنگ، سطوح فرهنگ، فرهنگ سازمانی و تأثیر فرهنگ جوامع بر سازمان ها در فصل ششم مورد بحث قرار گرفته است. فصل هفتم به نوع شناسی گروه، پویایی های گروهی، هنجارهای گروهی، انسجام گروهی، چرخه عمر گروه، و کارکردهای مثبت و منفی گروه اختصاص یافته است. در فصل هشتم تمایز بین نهادها و سازمان ها بررسی و چگونگی نهادی شدن سازمان ها در جامعه و چگونگی شکل گیری مکتب فکری نهادی توضیح داده شده است. در فصل نهم به تضاد بین کارایی و مشروعیت پرداخته شده و مباحث نهادگرایی جدید در سازمان مورد بحث قرار گرفته است. فصل دهم اثرات محیط بر سازمان ها را مدنظر قرار می دهد و به تبیین اکولوژی جمعیت سازمان ها می پردازد. در فصل یازدهم به دیدگاه اندیشمندان در زمینه پیامدهای منفی سازمان ها اشاره شده و نگرش آنارشیستی به سازمان، نبرد با سلسله مراتب، اسارت انسان در سازمان و به طور کلی نظریات ضد سازمانی مورد بحث قرار گرفته است. سرانجام در فصل دوازدهم ، تعامل مؤثر بین جامعه و سازمان بحث می شود و مباحثی همچون اخلاق، مسئولیت اجتماعی سازمان ها و سرمایه اجتماعی سازمان تشریح می شود.

پیشگفتار ویرایش دوم

پیشگفتار

مقدمه

فصل اول: کلیات و مفاهیم

فصل دوم: ریشه های جامعه شناختی شکل گیری نظریه های سازمان و مدیریت

فصل سوم: آثار بوروکراسی در جوامع مدرن

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل سازمان به عنوان سیستم اجتماعی

فصل پنجم: قدرت و پویایی های آن در جوامع مدرن

فصل ششم: فرهنگ و نقش آن در جوامع و سازمان ها

فصل هفتم: گروه و پویایی های گروهی در سازمان

فصل هشتم: نهاد و نهادگرایی در نظریه های سازمان

فصل نهم: جدال مشروعیت جامعه شناختی با کارایی مدیریتی ...

فصل دهم: جامعه به عنوان تعیین کننده حیات و ممات سازمان ها ...

فصل یازدهم: کارکردها و پیامدهای منفی سازمان ها

فصل یازدهم: هم تکاملی سازمان و جامعه

منابع و مآخذ

نمایه اشخاص

نمایه موضوعی

چاپ نهم با اضافات

• مبانی سازمان و مدیریت ~علی رضاییان، علی اصغر پورعزت (ویراستار)
• مبانی رفتار سازمانی ~استیون رابینز، علی پارساییان (مترجم)، سیدمحمد اعرابی (مترجم)
• مدیریت عمومی ~سیدمهدی الوانی
• مبانی مدیریت رفتار سازمانی ~علی رضاییان
• مدیریت تعارض و مذاکره (مدیریت رفتار سازمانی پیشرفته) ~علی رضائیان
• موارد بیشتر (2549)

• مدیریت منابع انسانی (مفاهیم، تئوریها و کاربردها) ~آرین قلی پور
• استاندارد 34000 تعالی منابع انسانی ~آرین قلی پور، ندا محمداسماعیلی
• مدیریت منابع انسانی پیشرفته 1(طراحی، تجزیه و تحلیل، ارزشیابی و طبقه بندی مشاغل) ~آرین قلی پور، عسل آغاز
• مدیریت رفتار سازمانی (رفتار فردی) ~آرین قلی پور
• جامعه شناسی سازمانها: رویکرد جامعه شناختی به سازمان و مدیریت ~آرین قلی پور