«کتاب زبان و تفکر: مجموعه مقالات زبان شناسی» اثر دکتر محمدرضا باطنی، به عنوان یکی از معدود منابعی است که ابعاد گوناگون علم زبانشناسی را به زبانی ساده و قابل فهم برای خوانندگان علاقهمند ولی غیرمتخصص به این حوزه، مورد بررسی قرار میدهد. این کتاب چندین مقاله جذاب و خلاقانه را در خود جای داده که در هرکدام به موضوعی خاص در حوزه زبانشناسی پرداخته میشود.
هر یک از این مقالات در حقیقت دریچهای است که به یک بعد از علم زبانشناسی باز میشود. عناوین مقالات، همچون «رابطهی زبان و خط»، «زبان به عنوان دستگاهی از علائم»، «روانشناسی زبان»، «رابطه زبان و تفکر»، «یادگیری و رشد زبان در کودک»، «نسبیت در زبان»، «هم معنایی و چندمعنایی در واژههای فارسی» و «مقایسهی بعضی از خصوصیات ساختاری زبان فارسی و انگلیسی» نمایانگر محوریت و تمرکز هر مقاله است.
کتاب با بررسی «رابطه زبان و خط» شروع میشود، مقالهای که به مطالعه و تجزیه و تحلیل ارتباط بین سیستمهای نوشتاری و زبان میپردازد. سپس به موضوع «زبان به عنوان دستگاهی از علائم» میپردازد که زبان را از منظر سمیولوژی یا علم نشانهها بررسی میکند. این نگاه تحلیلی به زبان باعث میشود خواننده با دیدگاهی نو به زبان و کارکرد آن در جامعه مواجه شود.
مقالهی «روانشناسی زبان» و «رابطه زبان و تفکر» بر روی تأثیر زبان بر فکر و رفتار انسان و نقش زبان در شکل گیری تفکر میپردازند، مبحثی که میتواند برای کسانی که به روانشناسی علاقهمند هستند جذاب باشد. در مقالهی «یادگیری و رشد زبان در کودک»، روند یادگیری زبان از دوران نوزادی تا کودکی و نقش زبان در رشد اجتماعی و فردی کودک بررسی میشود.
«نسبیت در زبان»، «هم معنایی و چندمعنایی در واژههای فارسی» و «مقایسهی بعضی از خصوصیات ساختاری زبان فارسی و انگلیسی»، سه مقالهی دیگر این مجموعه هستند که در آنها به تجزیه و تحلیل مسائل پیچیدهای از زبانشناسی پرداخته میشود. این مقالات باعث افزایش آگاهی خوانندگان در زمینه ویژگیهای زبانی خاص و نقش زبان در فرهنگ و جامعه میشوند.
در کل، این کتاب، با استفاده از زبانی ساده و روشهای توضیح موضوعات پیچیده، یک نقطه شروع عالی برای کسانی است که میخواهند با علم زبانشناسی آشنا شوند. باطنی با ارائه این مجموعه از مقالات، در حقیقت دریچههایی را به سمت دنیای پیچیده و جذاب زبانشناسی باز کرده است.