کتاب ایران بین دو انقلاب

یرواند آبراهامیان استاد ایرانی الاصل تاریخ در کالج باروک دانشگاه شهر نیویورک است. آبراهامیان در این کتاب به تحلیل تأثیرات متقابل سازمان های سیاسی و نیروهای اجتماعی ایران از سده نوزدهم میلادی تا انقلاب اسلامی 1357 می پردازد. نیروهای اجتماعی را به «گروه های قومی» و «طبقات اجتماعی» تقسیم می کند و با توجه به دستاوردهای جامعه شناسان تأثیرات نظام های سیاسی بر نظام های اجتماعی را بررسی می کند. آبراهامیان کارش را با تبیین ساختار اجتماعی سیاسی دوره قاجار و علل و پیامدهای انقلاب مشروطیت آغاز می کند، با بررسی دوره رضا شاه و سقوط او و سال های بحرانی شهریور 1332 تا 20 مرداد ادامه می دهد و بر این دوره، بویژه تأثیر و تأثرهای نیروهای سیاسی، تأکید می کند. سال های پس از کودتا را تا آستانه انقلاب اسلامی به انگیزه ریشه یابی علل وقوع انقلاب و نیروهای مؤثر در آن از نظر می گذراند و اهم حوادث و نیروهای سیاسی و اجتماعی مؤثر این دوره را تجزیه و تحلیل می کند و این گونه نتیجه می گیرد که علت وقوع انقلاب توسعه ناهمگونی بود که رژیم محمدرضا شاه، خواه ناخواه، در پیش گرفته بود. آبراهامیان با بررسی نقش مهم اسلام و نیز نقش تعیین کننده شخص امام خمینی (ره) در پیروزی انقلاب بررسی اش را به پایان می برد.

علاقه و توجه به تحولات ایران معاصر علاقه و توجهی است که بیشتر در سالهای اخیر، به ویژه پس از بروز انقلاب اسلامی، بنیانی اساسی یافته است. هم زمان با این رشد ناگهانی و چشمگیر درخواست و نیاز عمومی به آگاهی از تحولات تاریخ معاصر ایران برآورده ساختن او این نیاز عمومی را نشر انبوهی از نوشته های تاریخی عهده دار شد که نظر به اقتضای کار لاجرم بیشتر جنبهای سطحی و شتابزده داشته است.

آنچه آثار و تحقیقات یرواند آبراهامیان و به ویژه ایران بین دو انقلاب، مهمترین اثر وی، را از بسیاری آثار منتشر شده دیگر در این دوره متمایز می سازد زمینه خاص بررسی های اوست و سابقه علائق وی؛ نخست آنکه در رویکرد به فراز و نشیب های تاریخی ایران معاصر، زمینه کار را بر جامعه شناسی سیاسی نهاده و پرسش هایی را مد نظر دارد که حاصل تحقیق را به صرف بازسازی رخدادها محدود نمی کند. و دیگر آنکه مطالعات و بررسی های خود را در زمینه تاریخ معاصر ایران سال ها پیش از آشکار و غیر قابل اجتناب یافتن این موضوع، یعنی از مدت ها قبل از انقلاب، آغاز کرده است. بخشی از این بررسی ها که در همان ایام به صورت مقاله هایی منتشر شدند و مورد بحث ونقد قرار گرفتند بدنه اصلی این کتاب را تشکیل می دهند.

این ویژگی ها در عین این که باعث شده است آثار یرواند آبراهامیان در مقایسه با بسیاری از دیگر بررسی های مشابه در زمینه تاریخ معاصر ایران از جدیت بیشتری برخوردار باشد، کاستی هایی نیز به همراه داشته است و از جمله آن که در سال های اخیر در مورد بسیاری از مضامین مورد بحث آبراهامیان منابع و مأخذ بسیاری در دسترس پژوهشگران قرار گرفته است که پیش از این در دسترس نبوده و این خود لاجرم تا حدودی نحوه طرح و بحث این مضامین را دگرگون خواهد ساخت.

تاریخ تحولات ایران معاصر از آنجایی که به ندرت مورد بحث و بررسی ای جدی قرار داشته، نکات و مضامین بحث انگیز بسیار دارد و ایران بین دو انقلاب نیز از این قاعده مستثنی نیست، امید ناشر نیز آن بوده است که با طرح بی کم و کاست این نکات و مضامین زمینه نقد و احیانا تصحیح آنها را فراهم آورد.

• جامعه شناسی نخبه کشی: قائم مقام، امیرکبیر، مصدق: تحلیل جامعه شناختی برخی از ریشه های تاریخی استبداد و عقب ماندگی در ایران ~علی رضاقلی
• ایران بین دو انقلاب: از مشروطه تا انقلاب اسلامی ~یرواند آبراهامیان، محسن مدیرشانه چی (مترجم)، حسن شمس آوری (مترجم)، کاظم فیروزمند (مترجم)
• تاریخ ایران مدرن ~یرواند آبراهامیان، ابراهیم فتاحی (مترجم)
• مشروطه ی ایرانی ~ماشاء الله آجودانی
• سنت و مدرنیته: ریشه یابی علل ناکامی اصلاحات و نوسازی سیاسی در ایران عصر قاجار ~صادق زیبا کلام
• موارد بیشتر (1190)

• ایران بین دو انقلاب ~یرواند آبراهامیان، احمد گل محمدی (مترجم)، محمدابراهیم فتاحی ولی لایی (مترجم)
• ایران بین دو انقلاب: از مشروطه تا انقلاب اسلامی ~یرواند آبراهامیان، محسن مدیرشانه چی (مترجم)، حسن شمس آوری (مترجم)، کاظم فیروزمند (مترجم)
• تاریخ ایران مدرن ~یرواند آبراهامیان، ابراهیم فتاحی (مترجم)
• کودتا 28 مرداد، سازمان سیا و ریشه های روابط ایران و امریکا در عصر مدرن ~یرواند آبراهامیان، محمدابراهیم فتاحی ولی لایی (مترجم)
• مقالاتی در جامعه شناسی سیاسی ایران ~یرواند آبراهامیان

• درآمدی انتقادی بر تحلیل سیاسی ~احمد گل محمدی (مترجم)
• بنیادهای علم تاریخ: چیستی و اعتبار شناخت تاریخی ~سی .بین مکالا، احمد گل محمدی (مترجم)
• چیستی، تحول، و چشم انداز دولت ~احمد گل محمدی، الهه عین بخش (ویراستار)

• ایران بین دو انقلاب ~یرواند آبراهامیان، احمد گل محمدی (مترجم)، محمدابراهیم فتاحی ولی لایی (مترجم)
• کودتا 28 مرداد، سازمان سیا و ریشه های روابط ایران و امریکا در عصر مدرن ~یرواند آبراهامیان، محمدابراهیم فتاحی ولی لایی (مترجم)
• بحران نفت در ایران: از ناسیونالیسم تا کودتا ~یرواند آبراهامیان، محمدابراهیم فتاحی ولی لایی (مترجم)، رامین کریمیان (ویراستار)