کتاب روش های تدریس تعلیمات دینی (هدیه های آسمانی)

پیشگفتار

فصل اول: کلیات

مقدمه

تربیت

تربیت از نظر فیلسوفان و صاحب نظران بزرگ

جمع‌بندی نظریات مختلف تربیت

دین و متغیرهای دینی

دین و روان‌شناسی

تربیت دینی

برنامه ریزی درسی تعلیم و تربیت دینی در ایران

رویکرد جدید برنامه تعلیم و تربیت دینی در دوره ابتدایی

ویژگی‌های برنامه جدید تعلیم و تربیت دینی در دوره ابتدایی

اهداف کلی تعلیم و تربیت دینی در دوره ابتدایی

خودآزمایی

فصل دوم: مراحل رشد تفکر دینی و دین‌شناسی کودکان

مقدمه

مراحل رشد ایمان فولر

دیدگاه پدیدار شناختی به تربیت دینی

نظریه پیاژه

نظریه هارمز

نظریه گلدمن

تربیت دینی به شیوه تجربی

نظریه رشد هفت مرحله‌ای اخلاقی و دینی

خودآزمایی

فصل سوم: نقش عناصر یادگیری در آموزش تعلیمات دینی

مقدمه

نقش دانش آموز در برنامه جدید تعلیم و تربیت دینی

نقش آموزگار

۱- شرایط علمی معلم دینی

۲- شرایط عملی معلم دینی

نقش محتوا

شکل‌های ارائه محتوا

نقش فعالیت‌های یاددهی یادگیری

نقش محیط (غیرانسانی) 

۱- نقش سازماندهی کلاس در برآورده ساختن نیازهای کودکان

۲- نقش سازماندهی کلاس در تأمین انتظارات یاددهی یادگیری

۳- سازماندهی کلاس و سازگاری با نیازها و اولویت‌های متغیر

۴- دخالت کودکان در سازماندهی کلاس

۵- سازماندهی کلاس، برنامه درسی، راهبردهای تدریس و منابع یادگیری

۶- استفاده از نظریه‌های روان‌شناسی در سازماندهی کلاس

دیدگاه‌های اجتماعی فرهنگی

روان‌شناسی محیط گرا

نقش والدین

نقش ارزشیابی

خودآزمایی

فصل چهارم: فناوری‌های آموزشی

مقدمه

اهمیت وسایل در یادگیری

طرز انتخاب وسایل و استفاده از آن‌ها

اهداف و فواید استفاده از فناوری

وسایل و تجهیزات مورد استفاده در آموزش هدیه‌های آسمانی

الف) آموزشی

ب) کمک آموزشی

خودآزمایی

فصل پنجم: شیوه‌های آموزش معارف اسلامی (شامل خداشناسی، نبوت، امامت، معاد، اخلاق و احکام و غیره) 

مقدمه

اصول کلی روش تدریس تعلیمات دینی

انواع روش‌های تدریس

خداشناسی در دوره ابتدایی

شیوه پرسش و پاسخ

شیوه گردش علمی

شیوه نمایشی

روش تدریس نبوت

نیاز انسان به پیامبران

راه‌های شناسایی پیامبران

پیامبران بزرگ

قرآن معجزه جاودانی پیامبر اسلام

روش تدریس معاد در دوره ابتدایی

روش تدریس امامت

احکام اسلامی

اصول آموزش احکام در دوره ابتدایی

اهداف آموزش احکام در دوره ابتدایی

نکات اساسی در احکام اسلامی

تربیت اخلاق اسلامی در دوره ابتدایی

اصول کلی در تدریس مسائل اخلاقی و تربیتی

روش تعلیم چند نمونه از مسائل اخلاقی و تربیتی

آموزش معارف اسلامی در پایه ششم ابتدایی

نقد رویکرد روان شناختی دیدگاه قائلان به تأخیر آموزش دین

اصول حاکم بر برنامه تعلیم و تربیت دینی پایه ششم

روش‌ها و فنون یاددهی یادگیری

خودآزمایی

فصل ششم: ارزشیابی

مقدمه

نقش ارزشیابی

هدف ارزشیابی چیست؟ 

یک برنامه ارزشیابی مناسب چه ویژگی‌هایی باید داشته باشد؟ 

سطوح ارزشیابی

انواع ارزشیابی

روش‌های ارزشیابی

تغییر اساسی در نظام ارزشیابی

توجه به هنر برای ترسیم چهره زیبای الگوهای دینی

ارزشیابی از آموخته‌های دینی دانش آموزان

ابزارهای مناسب ارزشیابی هدیه‌های آسمانی

چگونگی جمع‌بندی مشاهدات و قضاوت نهایی بر اساس ارزشیابی کم ی

ارزشیابی عملکرد درسی دانش آموز بر اساس ارزشیابی کیفی توصیفی

خودآزمایی

فصل هفتم: آسیب‌شناسی تربیت دینی

مقدمه

تعریف آسیب‌شناسی

الف) آسیب‌شناسی تربیت دینی در مدارس

تأکید بر آموزش و بی‌توجهی به مسائل تربیتی و اخلاقی در مدارس

سخت گیری و تنبیه در تدریس

استفاده نکردن از وسایل کمک آموزشی در تربیت دینی

آموزش یکنواخت و بی‌حرکت

آموزش غیر فعال

فقدان ممارست در آموزش

اعمال روش تحکم و تحمیل، نه حکمت و تحلیل در آموزش

غفلت از شیوه مناظره و احترام به نظر مخالف در آموزش

تحقیر نظر مخالف و جانبداری افراطی از نظر موافق به وسیله مربی

غفلت مربیان از نکات مثبت نگرش مخالف

وجود کلیشه‌های غیر بومی در امر آموزش

اکتفا به شیوه مستقیم در تدریس

سطحی و غیر مستمر بودن آموزش

غیر تدریجی بودن آموزش

کاستی در ارائه سبک الگویی

تلقی تاریخی از اسوه‌های دینی

تلقی فراانسانی از الگوهای دینی

فرو کاستن از جایگاه الگوهای دینی

اسوه‌پردازی انتزاعی و غیر ملموس در تدریس

تبیین غیر دلنشین و فطرت ستیز در آموزش دینی

غفلت از ظاهرآرایی کلام در تدریس

آغاز نامناسب سخن هنگام تدریس

تشتت در گفتار هنگام آموزش دینی

پایان ناشیانه کلام در کلاس

به کارگیری نظام واژگانی غیر مأنوس در آموزش دینی

نقل ظنیات در کلاس

استفاده از سخنان نارسا و غیر فصیح و بلیغ در آموزش دینی

پرگویی هنگام تعلیم و تربیت دینی

نداشتن تنوع بیان و احتجاج در آموزش دینی

ب) آسیب‌شناسی تربیت دینی و خانواده‌عدم پایبندی خانواده به ارزش‌های اخلاقی

تأثیر محیط‌های نامساعد خانوادگی بر رفتار اخلاقی

ج) آسیب‌شناسی جامعه و ارتباط آن با تعلیم و تربیت

نابرابری‌های اقتصادی و اجتماعی

دوستان ناباب

تعارض و تنوع در اطلاعات رسانه‌ای

راهکارهای علمی و عملی درمان آسیب‌ها

خودآزمایی

فهرست منابع

علاقه مندی کودک به دین و خدا اکتسابی نیست، بلکه این علاقه درون او وجود دارد و در سنین پس از بلوغ به شکوفایی آشکار می‌رسد. تعلیم و تربیت در اصل، عهده دار حفظ و حراست و تقویت این تمایلات است و معلم، پرورش دهنده آن هاست. او نباید وجود خدا را به کودک بقبولاند، بلکه باید این باور فطری به خدا را در او حفظ کرده، شکوفا نماید. برای نیل به این منظور باید با بیان آثار رحمت الهی و آکنده ساختن قلب و عقل کودک از این آثار، سراسر وجود او را از این حب عاطفی سرشار سازد و مایه ایمان قوی او در آینده باشد. سالهای بسیاری است که عموم معلمان پذیرفته‌اند مواد درسی باید متناسب با سن و درک دانش آموزان باشد، اما وقتی نوبت به تعلیمالت دینی می‌رسد، معمولا این نکته فراموش می‌شود. اگر در صدد هستیم تا تعلیم و تربیت دینی دانش آموزان را متناسب با ویژگی‌های آنان برنامه ریزی کنیم، ناچاریم که در دنیای کودکانه آنان گام بگذاریم و از دید آن‌ها به منظر معارف دینی بنگریم.

• مبانی و اصول تربیت دینی و تفاوت آن با تعلیمات دینی ~جواد نعیمی (ویراستار)، علی حاجعلی فرد (ویراستار)، غلامعلی کیومرثی (تدوین)
• گام به گام دین و زندگی پیش دانشگاهی (چهارم دبیرستان عمومی) ~فرشاد جگروند، سعید قدیانی
• تخته سفید: روش های تدریس برای کودکان و نوجوانان ~محمد یوسفیان
• دین و زندگی 2: سال دوم ~شهرام علیزاده، ناهید مالکی
• همگام با مربی: نوجوان و خردورزی ~اشرف امینی مقدم
• موارد بیشتر (21)

• روش های تدریس تعلیمات دینی (هدیه های آسمانی) ~اکبر سلیمان نژاد
• فعالیت های مدارس اثربخش: بازبینی همبسته ها ~کتلین مکی اسنایدر، لارنس دبلیو. لزوت، حورا سوی (مترجم)، صادق ملکی آوارسین (مترجم)، اکبر سلیمان نژاد (مترجم)
• روش تدریس علوم تجربی در دوره ابتدایی ~اکبر سلیمان نژاد، عادله مشایخی (ویراستار)