کتاب درایة الحدیث: بازپژوهی مصطلحات حدیثی در نگاه فریقین

مباحثی که این کتاب به آنها پرداخته است عبارت اند از: تعریف درایة، جایگاه، تاریخچه و منابع آن، مفاهیم اولیه این دانش با بیان 15 اصطلاح، تقسیمات خبر و 48 قسم از اقسام خبر، حجّیت سنت، اوصاف و شرایط راوی، اقسام اسامی مشترک و مشابه و همچنین اقسام کتابهای حدیثی می باشد . با توجه به اینکه اشتراک اصطلاحات درایة بین شیعه و اهل سنت و عدم توجه به وجود افتراق و اشتراک آنها و نیز کاربردهای گوناگون اصطلاحی و لغوی یک واژه موجب تشتت در تبیین اصطلاحات شده، در این کتاب تلاش بر این بوده تا در تعریف آنها به این تفاوتها کاملاً دقت شود. در ضمن در متن کتاب از نقل آراء گوناگون پرهیز شده، نکته سنجیها و اختلاف اقوال در حاشیه گزارش شده اند. علاوه براین روالی یکسان در ارائه مباحث هر بخش از جمله ارائه معنای لغوی، تعریف اصطلاحی، شرح، بیان مثال و حکم رعایت شده است. همچنین با ارائه طبقه بندیهای روشن و گوناگون کوشش شده تا به یادسپاری اصطلاحات تسهیل شود. علاوه بر دانشجویان و مدرسان رشته های الهیات همه محققانی که با مباحث درایة مستقیم و یا به طور ضمنی سر و کار دارند از این کتاب بهره می گیرند و با تفاوت دیدگاههای عالمان شیعه و اهل سنت و بعضاً چالشهای بحث آشنا می شوند.

عالمان شرط سنی ای را که برای صحت اطلاق این عنوان لازم دانسته اند، رسیدن به مرحلۀ درک و فهم و گفت و گو است؛ یعنی اگر از کودک سؤال شود، معنای آن را دریابد و در پاسخ دادن به آن توانا باشد. از آنجا که رسیدن به این مرحله در افراد مختلف تفاوت می کند، به عدد معینی در سن فرد تصریح نشده است.

شرط دوم: ملاقات پیامبر (صلی الله علیه و آله) برای ملاقات زمان خاصی معین نشده است، بنابراین صرف ملاقات، هر چند کوتاه کفایت می کند. در ملاقات رؤیت پیامبر (صلی الله علیه و آله) هم شرط نیست؛ بدین معنا که اگر فردی نابینا باشد، اما به خدمت پیامبر (صلی الله علیه و آله) رسیده باشد، اطلاق صحابی بر او صحیح است؛ مثلا ابن ام مکتوم که فردی نابیناست، صحابی دانسته می شود.

شرط سوم مسلمان بودن در هنگام ملاقات پیامبر (صلی الله علیه و آله) است.

بنابراین شخص کافری که بعد از بعثت ایشان را ملاقات کرده یا با ایشان حشر و نشر داشته است اما پس از رحلت آن حضرت (صلی الله علیه و آله) اسلام آورده، صحابی تلقی نمی شود. شرط چهارم: مسلمان مردن صحابی. فردی که با داشتن شرایط پیشین پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) را ملاقات کند اما دوباره از اسلام برگردد و در حالت ارتداد بمیرد، صحابی تلقی نمی شود؛ اما اگر همین فرد بعد از ارتداد دوباره مسلمان شود و مسلمان بمیرد، صحابی نامیده می شود و فاصله افتادن در مسلمانی او خللی در صحابی بودنش ایجاد نمی کند.

فصل اول: مباحث مقدماتی

فصل دوم: مفاهیم اولیه

فصل سوم: تقسیمات خبر

فصل چهارم: مباحث تکمیلی

منابع

• روش فهم حدیث ~عبدالهادی مسعودی
• درآمدی بر فرایند فهم حدیث ~علی حسن بگی
• بازاندیشی سنت در تفکر اسلامی دوره مدرن ~دانیل براون، حسن رضایی هفتادر (مترجم)، حسین خندق آبادی (ویراستار)
• فقه الحدیث (با تکیه بر مسائل لفظ) ~احمد پاکتچی
• فقه الحدیث: مباحث نقل به معنا ~احمد پاکتچی
• موارد بیشتر (192)

• آسیب شناسی جریان های تفسیری ~فتح الله نجارزادگان، محسن قاسم پور، محمدکاظم شاکر، شادی نفیسی، محمد اسعدی، محمدباقر سعیدی روشن، سیدمحمدحسن جواهری (ویراستار)
• جریان شناسی تفسیر علمی ~شادی نفیسی

• ادیان و مذاهب در ایران باستان ~کتایون مزداپور، فرزانه گشتاسب، مینا سلیمی، خسرو قلی زاده قلعه، کتایون نمیرانیان، زهرا تبریزی نژادملک محمدی، زهره نوری، مریم السادات آقامیری، زهره زرشناس، مریم ربانی (ویراستار)، فرنگیس پرویزی (ویراستار)
• اخلاق حرفه ای در کتابداری و اطلاع رسانی ~سعید رضایی شریف آبادی، احد فرامرزقراملکی، لعبت درخشانی، مریم ربانی (ویراستار)
• الرائد فی تعلیم اللغه العربیه کتاب الانشاء: القسم التمهیدی ~مسعود فکری، مریم ربانی (ویراستار)
• فناوری های وب ~سعید اسدی، مریم ربانی (ویراستار)
• مبانی تفسیر موضوعی ~مصطفی کریمی، مریم ربانی (ویراستار)، محمود رجبی(زیرنظر)