کتاب اسکندرنامه: روایت فارسی از "کالیتنس دروغین"پرداخت میان قرون ششم/ هشتم

از نخستین سده های پس از میلاد، نویسندگان و دانشمندان در سرزمین های مختلف و به زبان های گوناگون کتاب هایی را در شرح جهانگیری و کارهایی که اسکندر کرد نوشتند و این گونه کتاب ها در زبان فارسی اسکندرنامه نامیده شد.

کتاب حاضر کهن ترین اسکندرنامه ی منثور به زبان فارسی است که گمان می رود در قرن ششم یا هفتم یا هشتم هجری نوشته شده است. ادیبان و محققان ایرانی از جمله مرحوم ملک الشعرای بهار و شادروان دکتر ذبیح الله صفا به کهنگی زبان فارسی در این کتاب ــ که نسخه ی خطی آن متعلق به مرحوم استاد سعید نفیسی بوده است ــ تأکید کرده اند.

اسکندرنامه ی نسخه ی مرحوم نفیسی گذشته از روانی و شیوایی و فخامت زبان آن و اهمیتی که در بررسی تاریخ زبان فارسی دارد، از لحاظ مطالب و افسانه هایی هم که درباره ی اسکندر بیان داشته، بسیار حایز اهمیت است و یکی از شاهکارهای دلپذیر ادب فارسی محسوب می شود.

این کتاب را نخستین بار در ۱۳۴۳ ش. به تصحیح استاد ایرج افشار، بنگاه ترجمه و نشر کتاب منتشر کرد و سال ها بود که نسخه های آن نایاب بود. اینک با حروفچینی دیگر و برخی ملاحظات تازه ی استاد افشار و پیوست هایی که بر کتاب افزوده اند جزو مجموعه ی متن های پیشینه ی داستانی، تقدیم خوانندگان می شود.

• گلستان سعدی ~غلامحسین یوسفی(مصحح)
• مرزبان نامه: با معنی واژه ها و شرح بیتها و جمله های دشوار و تعیین بحور اشعار تازی و پارسی و برخی نکته های دستوری و ادبی و امثال و حکم ~خلیل خطیب رهبر(به اهتمام)
• نفثه المصدور ~محمدبن احمد نسوی، امیرحسین یزدگردی(مصحح)
• مقالات شمس تبریزی ~محمدبن علی شمس تبریزی، علیرضا حیدری (ویراستار)، محمدعلی موحد (مصحح)
• اخلاق ناصری ~محمدبن محمد نصیرالدین طوسی
• موارد بیشتر (370)

• خاطرات و تاملات دکتر محمد مصدق بقلم دکتر محمد مصدق: مشتمل بر دو کتاب "شرح مختصری از زندگی و خاطراتم" و ... ~غلامحسین مصدق(مقدمه)، ایرج افشار(به اهتمام)
• خاطرات و ملاحظات سیدعلی محمد دولت آبادی ~ایرج افشار (به اهتمام)
• یادداشتهای روزانه از محمدعلی فروغی (26 شوال 1321 - 28 ربیع الاول 1322 قمری) ~ایرج افشار (به اهتمام)
• مقالات تقی زاده: نوشته های سیاسی و سرگذشتی ~سیدحسن تقی زاده، مرتضی ثاقب فر (مترجم)، ایرج افشار (زیرنظر)
• گزارشهای سیاسی واشنگتن و یادداشتهای زندان ~الهیار صالح، ایرج افشار (به اهتمام)، پژمان فیروزبخش (به اهتمام)