کتاب مبانی پژوهش کیفی: فنون و مراحل تولید نظریه زمینه ای

«متن حاضر ویراست دوم کتابی است که نخستین بار در سال، ۱۹۹۰ و ترجمه فارسی آن با عنوان اصول روش تحقیق کیفی: نظریه مبنائی، رویه ها و شیوه ها در سال ۱۳۸۵ منتشر شد. تفاوت های ویراست دوم با نخستین چاپ کتاب را می توانید در پیشگفتار متن حاضر بخوانید. این پیشگفتار را جولیت کربین پس از درگذشت انسلم استراوس نوشته است. ازاین رو، متن حاضر را می توان آخرین روایت از نظریۀ زمینه ای دانست که یکی از دو نظریه پرداز این نظریه آن را از خود به یادگار گذاشته است. روش های پژوهش کیفی، مانند بسیاری تحولات فکری و علمی جدید، با تاخیر به ادبیات روش شناسی فارسی معرفی شده اند. با این وصف، استفاده از آنها در محافل دانشگاهی و در نزد پژوهشگران علوم اجتماعی و انسانی ایرانی در حال گسترش است. به گواه فهرست آنلاین کتابخانۀ ملی ایران، تاکنون نزدیک به بیست عنوان کتاب درباره روش تحقیق کیفی به فارسی تالیف و ترجمه شده است. این کتابها، به جز یکی دو عنوان، همگی در دهه ۱۳۸۰ منتشر شده اند. در اهمیت جایگاه نظریه زمینه ای همین بس که آن را میداندار «انقلاب کیفی» دانسته اند و سال ۱۹۶۷ را که بارنی گل یزر و انسلم استراوس نظریۀ مذکور را عرضه کردند، لحظه ای حساس در تاریخ علوم اجتماعی توصیف کرده اند که در آن این دو متفکر از پژوهش کیفی دفاع کردند و به مقابله با سیطره این ایده برخاستند که پژوهش کمی تنها شکل منظم تحقیق در علوم اجتماعی است. نویسندگان این کتاب مخاطبان اصلی خود را دانشجویان و پژوهشگران تازه کار انتخاب کرده اند. ازاین رو، کوشیده اند کتاب را به ساده ترین زبان بنویسند و آن را با مثال های فراوان قابل فهم کنند. علاوه بر این مزیت که کتاب را یکی از دو نظریه پرداز نظریۀ زمینه ای نوشته است، این زبان ساده نیز نکتۀ دیگری است که کتاب حاضر را بر بسیاری از کتاب هایی که درباره روش تحقیق کیفی به فارسی ترجمه شده است، برتری می دهد».

جولیت کوربین (MS، پرستاری، DNSc، پرستاری) از سمت خود به عنوان مربی در دانشکده پرستاری در دانشگاه ایالتی سن خوزه و استاد کمکی در موسسه بین المللی روش شناسی کیفی، دانشگاه آلبرتا بازنشسته شده است. او همچنان به برگزاری کارگاه های آموزشی در زمینه گراندد تئوری در سراسر جهان ادامه می دهد و با کسانی که مطالعات نظریه زمینه ای را انجام می دهند مشاوره می کند. پروفسور کوربین ویراستار و نویسنده مشترک انسلم استراوس در کار و مراقبت بی پایان (1988) و نظریه پایه در عمل (1997) بود. علایق پژوهشی او در روش شناسی کیفی، بیماری مزمن و جامعه شناسی کار است.

انسلم استراوس، جامعه شناس پزشکی مشهور بین المللی و یکی از خالقان نظریه زمینه ای، در اواخر دانشگاه کالیفرنیا، سانفرانسیسکو، استاد بازنشسته دپارتمان علوم اجتماعی و رفتاری بود. او با ژولیت کوربین در کار و مراقبت بی پایان (1988) و نظریه پایه در عمل (1997) ویراستار و نویسنده مشترک بود.

"موضوع کتاب به روز، مهم و مرتبط است. مطالب به شیوه ای منطقی و منظم و به سبکی نوشته شده است که درک آن آسان باشد."

"[این کتاب] یک نمای کلی و همچنین عمق برخی از تکنیک های مورد استفاده در مطالعات نظریه مبانی، از شکل گیری پرسش های پژوهشی در مورد چگونگی انتشار کار را ارائه می دهد. یک محقق مبتدی که می خواهد یک مطالعه نظریه پایه انجام دهد، بخش هایی را از این کتاب پیدا می کند که مفید است."

کتاب «مبانی پژوهش کیفی: فنون و مراحل تولید نظریه زمینه ای» توسط دو متفکر برجسته در حوزه پژوهش کیفی، انسلم استراوس و جولیت کربین نوشته شده است. این اثر یکی از مراجع معتبر در زمینه نظریه‌سازی زمینه‌ای است که به پژوهشگران کمک می‌کند تا داده‌های خود را تفسیر و تحلیل کنند. 

کتاب در واقع یک راهنمای گام به گام است که پژوهشگران را از مراحل ابتدایی شکل گیری سوالات تا مراحل پیشرفته‌تر مانند کدگذاری، تفسیر و گزارش کردن نتایج پژوهش همراه می‌کند. نکته قابل توجه این کتاب، زبان ساده و روان آن است که با استفاده از تعاریف دقیق و مثال‌های گویا، مطلب را برای خواننده قابل فهم می‌کند. 

در این کتاب نیز اشاره‌ای به تاریخچه نظریه‌سازی زمینه‌ای و تأثیر آن در علوم اجتماعی شده است. استراوس و کربین نظریه زمینه‌ای را به عنوان یکی از تحولات مهم و انقلابی در حوزه پژوهش‌های کیفی معرفی می‌کنند، که به چالش کشیدن فرض‌های سنتی پژوهش کمی و محوریت آن در علوم اجتماعی افزود. 

ویراست دوم این کتاب، که توسط ابراهیم افشار به فارسی ترجمه شده، برخی تغییرات نسبت به ویراست اول دارد. این تغییرات و ویژگی‌های مخصوص به ویراست دوم در پیش گفتار کتاب توسط جولیت کربین - پس از درگذشت همکار خود، استراوس - شرح داده شده است. 

متن حاضر کتاب، بیشتر به دانشجویان و پژوهشگران تازه کار کمک می‌کند و با زبانی ساده و مثال‌های گویا، آن‌ها را در فرآیند پژوهش همراهی می‌کند. این ویژگی‌ها باعث می‌شود کتاب مبانی پژوهش کیفی به یکی از منابع ارزشمند و معتبر در حوزه پژوهش‌های کیفی تبدیل شود و در بین کتاب‌های مشابه به فارسی از جایگاه ویژه‌ای برخوردار باشد.

• ذهن: درآمدی بر علوم شناختی ~پل تاگارد، رامین گلشائی (مترجم)، مریم جابر (ویراستار)، محمود ظریف (ویراستار)
• روش شناسی پژوهش کیفی در مدیریت: رویکردی جامع ~عادل آذر، سیدمهدی الوانی، حسن دانایی فرد
• تدوین پایان نامه، رساله، طرح پژوهشی و مقاله علمی - ویرایش جدید ~محمدرضا ملکی، بهرام دلگشایی، سیدجمال الدین طبیبی
• مدل یابی معادلات ساختاری با کاربرد نرم افزار لیزرل (با اصلاحات) ~حیدرعلی هومن
• درآمدی بر تحقیق کیفی ~اووه فلیک، هادی جلیلی (مترجم)
• موارد بیشتر (266)

• درآمدی بر علم تصمیم گیری تصمیم گیری چگونه رخ می دهد؟ ~جیمز مارچ، ابراهیم افشار (مترجم)
• ناصر حجازی ~ابراهیم افشار، فریدون عموزاده خلیلی (ویراستار)، مناف یحیی پور (ویراستار)، فاطمه هراتی(تصویرگر)
• عبدالله موحد ~ابراهیم افشار، مناف یحیی پور (ویراستار)، فاطمه هراتی(تصویرگر)
• فانوس قرمز آسوری: گفت وگو با آلبرت کوچویی ~ابراهیم افشار(به اهتمام)