کتاب تفکر، سریع و کند

دانیل کانمن (متولد 5 مارس 1934) یک روانشناس اسرائیلی-آمریکایی است که به خاطر کارش بر روی روانشناسی قضاوت و تصمیم گیری و اقتصاد رفتاری که در سال 2002 نوبل علم اقتصاد (به همراه ورنون ال.اسمیت) را به خاطر آن دریافت کرده است، معروف است. یافته های تجربی او فرض غالب عقلانیت بشر در تئوری اقتصاد مدرن را به چالش کشید. کانمن همراه با آموس تورسکی و دیگران،  یک پایه شناختی برای خطاهای معمول بشر که از تعصبات و اکتشافات به وجود می آیند معرفی کردند (Kahneman & Tversky, 1973; Kahneman, Slovic & Tversky, 1982; Tversky & Kahneman, 1974) و تئوری چشم انداز را توسعه دادند.

کتاب پرفروش تفکر، سریع و کند دانیل کانمن، روان شناس و برنده نوبل اقتصاد، خلاصه تحقیقاتی است که با همکاری آموس تورسکی بیش از چند دهه مشغول آن بوده است. این کتاب شامل سه بخش از مراحل کاری اوست: کارهای اولیه، یعنی سوگیر ی های شناختی، سپس نظریه چشم انداز و پس از آن پژوهش هایی در زمینه ی شادی است. محور اصلی کتاب، بررسی دو سیستم در نحوه تفکر ما است: سیستم یک که سریع، شهودی و هیجانی است، در صورتی که سیستم دو آهسته تر، خودخواسته تر و منطقی تر است. این کتاب ترسیم سوگیری های شناختی در ارتباط با هر نوع تفکر است که با پژوهش های خود کانمن درباره نفرت از باختن آغاز می شود. کتاب حاضر، با پشتوانه چند دهه پژوهش های دانشگاهی، نشان می دهد که افراد، با تغییر چارچوب پرسش و جایگزین کردن پرسش های ساده تر، در حقیقت به قضاوت های انسانی، بیش از حد اهمیت می دهند. کانمن، با شرح کار کرد این دو سیستم، تلاش می کند نشان دهد که چه وقت می توانیم در تصمیم گیری های مربوط به زندگی و تجارت به بینش و شهود خود اطمینان کنیم و چه زمانی از آن بپرهیزیم و با شناخت سوگیری های ذهنی از اشتباهات اجتناب کنیم. این کتاب برنده جایزه بهترین کتاب آکادمی ملی علوم و جایزه کتاب لس آنجلس تایمز است و نیویورک تایمز آن را جزء یکی از ده کتاب برتر سالانه خود انتخاب کرده است.

به نظر من، هر نویسنده ای در ذهنش محیطی دارد که در آن خواننده های کتابش ممکن بوده است از خواندن آن سود ببرند. محیط ذهنی من آب سردکن دفتری شهره خاص و عام است که در کنار آن نظرها در میان گذاشته و شایعات رد و بدل می شود. من امیدوارم دایره واژگانی افراد را هنگامی که درباره قضاوت ها و انتخاب های دیگران، سیاست های جدید شرکت با تصمیمات همکاران درباره سرمایه گذاری گفت و گو می کنند، گسترش دهم. چرا باید نگران شایعات باشیم؟ زیرا تشخیص و نامگذاری اشتباهات دیگران تا اشتباهات خودمان، ساده تر و به همان اندازه لذتبخش تر است زیر سوال بردن این که به چه چیزی اعتقاد داریم و چه چیزی می خواهیم، در بهترین زمان مناسب کاری دشوار است، وقتی نیاز فراوانی به این کار باشد، دشواری ویژه دارد، ولی ما می توانیم از عقاید آگاهانه دیگران سود ببریم. بسیاری از ما بی اختیار پیش بینی می کنیم دوستان و همکاران، انتخاب ما را چگونه ارزیابی می کنند؛ از این رو کیفیت و محتوای این قضاوت پیش بینی شده اهمیت دارد. انتظار شایعات هوشمندانه انگیزه قدرتمندی برای انتقاد از خود جدی است، این روش حتی از عزم راسخ در ابتدای سال نو برای بهبود تصمیم گیری فرد در خانه و در محل کار قدرتمندتر است.

پزشک، برای این که تشخیص خوبی داشته باشد، نیاز دارد مجموعه ای از نام بیماری ها، که هر یک مطالبی راجع به بیماری و نشانه های آن، سوابق و موجبات احتمالی اش، امکان پیشرفت و عواقب احتمالی یا محیط لازم جهت ابتلا و بهبود بیماری را بداند. آموختن پزشکی تا حدودی شامل آموختن زبان پزشکی می شود.

درک عمیق تر از قضاوت ها و انتخاب ها نیز به واژگانی فراتر از آنچه به صورت روزمره به کار می بریم نیاز دارد. امید به شایعه آگاهانه از آنجا سرچشمه می گیرد که الگوهای متفاوتی در خطاهایی که افراد مرتکب می شوند وجود دارد. خطاهای نظام مند با عنوان پیشداوری ها شناخته می شوند و به صورت کلیشه ای یا قالبی در وضعیت های خاص رخ می دهند. وقتی سخنگویی خوش چهره و با اعتماد به نفس به صحنه می آید، می توانیم پیش بینی کنیم که بینندگان درباره سخنان او، بهتر از آنچه سزاوار است، قضاوت می کنند. در دسترس بودن یک عنوان تشخیصی برای این پیشداوری - اثر هاله - سبب می شود پیش بینی، تشخیص و درک آن ساده تر باشد.

وقتی از شما می پرسند به چه فکر می کنید شما می توانید خیلی عادی پاسخ بدهید. شما معتقدید می دانید که چه در سرتان می گذرد، که اغلب شامل فکری خودآگاه است که به روشی منظم به فکری دیگر منجر می شود. اما این تنها مدلی نیست که ذهن عمل می کند و در واقع روشی معمول نیست. بیشتر برداشت ها و افکار بدون آنکه چگونگی آن را بدانید، در تجربه خودآگاه شما برانگیخته می شوند. شما نمی توانید این فکر را دنبال کنید که چگونه به این نتیجه رسیده اید که این چراغ بر روی میز، روبه روی شما قرار دارد، یا اینکه چگونه نشانه های ناراحتی را در صدای همسرتان پشت تلفن تشخیص دادید و یا بدون آنکه به صورت خودآگاه آگاه شوید از خطری که در مسیرتان وجود داشت، اجتناب کردید. فعالیت ذهنی که برداشت ها، حدسیات و بسیاری از تصمیمات را تولید می کند، بی صدا در ذهن ما صورت می گیرد.

بیشتر بحث این کتاب درباره پیشداوری های حس پیش از وقوع است. اگرچه، تمرکز بر خطا، هوش بشر را خوار و خفیف نمی کند، دقیقا همان گونه که توجه به بیماری ها در متون پزشکی اهمیت سلامت را انکار نمی کند. اغلب ما در بیشتر اوقات سالم هستیم و بیشتر قضاوت ها و کارهای ما در بسیاری اوقات مناسب هستند. همان طور که در زندگی مان مسیریابی می کنیم معمولا به خودمان اجازه می دهیم برداشت ها و احساسات هدایت مان کنند و اطمینانی که به باورها و تمایلات مان داریم، معمولا توجیه پذیر است. اما نه همیشه. ما اغلب، حتى وقتی اشتباه می کنیم، نیز اطمینان داریم و یک شاهد عینی، به احتمال زیاد بهتر از خودمان می تواند اشتباهات مان را تشخیص دهد.

بنابراین، هدف من این است که در مکالمات کنار آب سردکن: قابلیت شناخت و درک خطاهای قضاوت و انتخاب را، با فراهم آوردن زبانی دقیق تر برای بحث در مورد آنها، در دیگران و در نهایت در خودمان بهبود دهم. دست کم در برخی موارد، یک تشخیص درست ممکن است سبب کاهش آسیب هایی شود که قضاوت ها و انتخاب های بد اغلب به دنبال دارند.

کتاب «تفکر، سریع و کند» اثر دانیل کانمن، برنده جایزه نوبل اقتصاد، یکی از مهم‌ترین و پرفروش‌ترین آثار در حوزه روان‌شناسی است. این کتاب به بررسی نحوه تصمیم گیری و تفکر انسان‌ها می‌پردازد و در آن دو نوع تفکر را توصیف می‌کند: تفکر سریع و تفکر کند. 

سیستم ۱ و ۲، همان دو نوع تفکری هستند که کانمن در این کتاب معرفی می‌کند. سیستم ۱، سیستمی است که به صورت اتوماتیک و بدون تلاش فعالیت می‌کند. این سیستم بر مبنای تجربیات گذشته، نمونه‌ها و الگوها تصمیم می‌گیرد. اما سیستم ۲، سیستمی است که بر مبنای منطق و تفکر عمیق فعالیت می‌کند و تصمیمات آن به صورت آگاهانه و با دقت بیشتری اتخاذ می‌شود. 

کانمن در کتاب خود نشان می‌دهد که چگونه انسان‌ها در بسیاری از مواقع تصمیم گیری، به جای استفاده از تفکر عمیق و منطقی، به سرعت و بدون تامل بر مبنای شهود و الگوهای گذشته تصمیم می‌گیرند. این مسئله می‌تواند منجر به اشتباهات و سوء تفاهم‌های زیادی در زندگی شخصی و حتی در سطح جامعه شود. 

یکی از مواردی که کانمن به آن پرداخته، خطاهای سیستماتیک و سوگیری‌های شناختی است. این خطاها نشان دهنده اشتباهاتی هستند که انسان‌ها به طور مکرر و پیش بینی‌پذیر در تصمیم گیری‌هایشان انجام می‌دهند. برخی از این سوگیری‌ها مانند اثر هاله ای، باعث می‌شود افراد نظرات و ویژگی‌های یک شخص یا یک موضوع را بر اساس یک ویژگی خاص قضاوت کنند. 

ویژگی مثبت این کتاب این است که فقط به شناسایی مشکلات و اشتباهات نمی‌پردازد، بلکه راه حل‌ها و روش‌هایی را نیز ارائه می‌دهد تا انسان‌ها بتوانند به تصمیم گیری‌های بهتری دست یابند. از این رو، کتاب تفکر، سریع و کند برای هر کسی که به بهبود تصمیم گیری‌های خود علاقه دارد، یک منبع ارزشمند است.

• زمینه روانشناسی هیلگارد ~داریل بم، سوزان نولن هوکسما، ادوارد اسمیت، ریچارد اتکینسون، ریتا اتکینسون، مهرداد بیک (مترجم)، رضا زمانی (مترجم)، بهروز بیرشک (مترجم)، محمدنقی براهنی (مترجم)، مهرناز شهرآرای (مترجم)
• افراد موفق چگونه می اندیشند؟ ~جان ماکسول، مریم صیاد شیرازی (مترجم)
• تصمیم گیری های چند معیاره ~محمدجواد اصغرپور
• تئوری انتخاب: درآمدی بر روانشناسی امید - جلد شومیز ~ویلیام گلاسر، علی صاحبی (مترجم)
• متون روان شناسی به زبان انگلیسی لیندا لیل ~لیندا لیل
• موارد بیشتر (1990)

• تفکر، سریع و کند ~دانیل کانمن، فروغ تالوصمدی (مترجم)
• فکر کردن، بی درنگ و بادرنگ ~دانیل کانمن، جمشید پرویزیان (مترجم)، حسین علیجانی رنانی (مترجم)
• نویز: نقصی در قضاوت انسان ~دانیل کانمن، سیدمحسن اسلامی (مترجم)، نازنین برادران (ویراستار)
• نویز: نقصی در قضاوت انسان ~دانیل کانمن، اولیویه سیبونی، کس آر. سانستاین، زهرا خراسانی (مترجم)، شهرزاد لامعی (ویراستار)
• نویز (آشفتگی): شکاف در قضاوت های انسانی ~دانیل کانمن، اولیویه سیبونی، کس آر. سانستاین، گیتی قاسم زاده (مترجم)، زینب صادقی نژاد (ویراستار)