هدف من در این کتاب شناسایی و بررسی جامع مهم ترین عواملی است که عزت نفس به آن متکی است. اگر عزت نفس را همان سلامت ذهن بدانیم در این صورت باید گفت کمتر موضوعی را می توان یافت که تا این اندازه بررسی درباره ی آن فوریت داشته باشد.
شرایط پرآشوب زمانه ی ما ایجاب می کند که خویشی قدرتمند با شناخت روشن از هویت، شایستگی و ارزش خود داشته باشیم. از بین رفتن حمیت فرهنگی، نبود سرمشق های ارزشمند، تغییر و تحول سریع و همیشه حاضر در صحنه ی زندگی، ما را در مقطع خطرناکی از تاریخ قرار داده است. بی خبر از ماهیت خویشتن، نه می دانیم که کیستیم و نه می توانیم به خود اعتماد کنیم. ثباتی را که نمی توانیم در دنیا بیابیم باید در وجود خود ایجاد کنیم. زندگی با فقدان عزت نفس، ما را در شرایط به شدت نامطلوب قرار می دهد. این ملاحظات بخشی از انگیزه ی من در نگارش این کتاب است.
جان کلام، کتاب پاسخی به چهار پرسش اساسی است:
عزت نفس متأثر از عوامل درونی و بیرونی است. منظور از عوامل درون عواملی است که از درون نشأت می گیرد یا خود شخص آن را ایجاد می کند. نقطه نظرها، باورها، اعمال یا رفتار. عوامل بیرونی، همان عوامل محیطی هستند؛ پیام هایی که کلامی و غیرکلامی انتقال پیدا می کنند و تجربه هایی که بانی و باعث آن پدر، مادر، آموزگاران، اشخاص مهم در زندگی، سازمان دهندگان و فرهنگ هستند. من عزت نفس را از درون و از بیرون بررسی کرده ام؛ نقش فرد در ایجاد عزت نفس چه مقدار است و دیگران در آن چه نقشی ایفا می کنند تا جایی که می دانم پیش از این اقدامی تا این حد گسترده در جهت بررسی عزت نفس صورت نگرفته است.
ناتانائیل برندن، دکتر، استاد، روان درمانگر عملی و نویسنده ی 20 کتاب در مورد روانشناسی عزت نفس، عشق رمانتیک و زندگی و اندیشه فیلسوف برون گرا آین رند است. آثار او به 18 زبان ترجمه و بیش از 4 میلیون نسخه فروش داشته است و شامل عناوینی مانند مسئولیت پذیری، شش اصل عزت نفس، سال های من با آین رند است. نام برندن با فلسفه عزت نفس مترادف شده است، زمینه ای که او 30 سال پیش در آن پیش قدم شد.
از بین تمام قضاوت هایی که در زندگی انجام می دهیم، هیچ کدام به اندازه قضاوتی که در مورد خودمان انجام می دهیم مهم نیست.
سطح عزت نفس ما بر نحوه عمل ما تأثیر می گذارد و نحوه عملکرد ما بر سطح عزت نفس ما تأثیر می گذارد.
اعتماد به ذهن و دانستن اینکه فرد شایسته خوشبختی است، جوهر عزت نفس است.
عزت نفس به احترام و اراده فرد به خودش اشاره دارد و نشان دهنده ارزشی است که فرد برای خود قائل میشود. این احساس از درک و قدردانی خود به عنوان یک فرد با ارزش و مفید در جامعه نشأت میگیرد.
ویژگیها و نکات مهم در مورد عزت نفس:
1. درک خود: افراد با عزت نفس بالا به خوبی میدانند که چه کسی هستند و چه میخواهند. آنها به قویترین وضعیتها و ضعفهای خود آگاهی دارند.
2. اعتماد به نفس: عزت نفس با اعتماد به نفس ارتباط دارد، اما این دو مفهوم متفاوت هستند. اعتماد به نفس به توانایی انجام یک کار خاص اشاره دارد، در حالی که عزت نفس به چگونگی ارزیابی فرد از خودش مرتبط است.
3. مقاومت در برابر فشار: افراد با عزت نفس بالا معمولا در برابر فشارها و مشکلات زندگی مقاومت بیشتری از خود نشان میدهند.
4. رابطه با دیگران: افرادی که از عزت نفس بالایی برخوردار هستند، معمولا روابط سالمتر و مثبتتری با دیگران دارند.
5. تصمیم گیری: عزت نفس میتواند در تصمیم گیریها تاثیر بگذارد. افراد با عزت نفس بالا معمولا تصمیم گیریهای بهتر و منطقیتری دارند.
6. پذیرش نقدها: افراد با عزت نفس بالا توانایی بهتری در پذیرش و استفاده از نقدها دارند بدون آنکه شکسته شوند.
7. توسعه شخصی: عزت نفس میتواند در توسعه و رشد شخصی فرد نقش مهمی ایفا کند.
افت عزت نفس میتواند منجر به مشکلات روانی مانند افسردگی، اضطراب یا احساس بیاهمیت بشود. برای افزایش عزت نفس، میتوان از راههای مختلفی مانند مشاوره، خواندن کتابهای توسعه فردی یا شرکت در کارگاههای توسعه شخصی استفاده کرد.
ناتانیل براندن - که از پیشگامان بحث عزت نفس و از مرو جان آن نیز هست - این تقسیمبندی سه بخشی را بسیار هوشمندانه انجام داده است.
او ابتدا در بخش اول کتاب، به معرفی مفهوم عزت نفس و نمایش بیرونی عزت نفس میپردازد. به عبارت دیگر، به این پرسشها پاسخ میدهد که عزت نفس چیست و کسی که عزت نفس بالا (یا پایین) دارد، این عزت نفس بالا یا کمبود عزت نفس را چگونه و به چه شکلی در رفتار خود بروز میدهد.
بخش دوم کتاب روانشناسی عزت نفس، به شش ستون عزت نفس میپردازد. شش ستونی که براندن آنها را منابع درونی عزت نفس مینامد:
- زندگی آگاهانه (Living Consciously)
- خودپذیری (پذیرش خویشتن) (Self-acceptance)
- مسئولیت در قبال خود (Self-responsibility)
- ابراز وجود (Self-assertiveness)
- زندگی هدفمند (Living Purposefully)
- یکپارچگی (Personal Integrity)
منظور براندن از درونی بودن این است که هر شش ستون (یا شش منبع) کاملا در اختیار شما هستند و هیچ کس نمیتواند در آنها دخل و تصرف کند. اگر آگاهانه زندگی نمیکنیم، اگر مسئولیتپذیر نیستیم، اگر در مهارت ابراز وجود ضعیف هستیم، اینها همه از درون ما سرچشمه میگیرند و باید خودمان برایشان کاری بکنیم.
نمیتوانیم از فرد دیگری بخواهیم زندگی ما را هدفمند کند یا خودپذیری را در ما افزایش دهد.
براندن در بخش سوم کتاب خود، به نقش عوامل بیرونی میپردازد. عواملی مثل مدرسه، خانواده، فرهنگ و محیط کار که میتوانند در پرورش عزت نفس ما (یا تضعیف آن) نقش ایفا کنند.
نباید بخش سوم را در تعارض با بخش دوم ببینیم.
در واقع براندن توضیح میدهد که بخشی از عزت نفس امروز ما (پایین یا بالا، ضعیف یا قوی) در اثر شرایط محیطی و یادگیری ما از محیط شکل گرفته است. اما از سوی دیگر، اگر امروز قصد کردهایم عزت نفس خود را افزایش دهیم، دیگر نمیتوانیم به سراغ خانواده و مدرسه و محیط کار برویم و بگوییم: «عزت نفس من به خاطر کارهای شما پایین است. بیایید و خودتان کمک کنید تا عزت نفسم افزایش پیدا کند.»
همهی شش ستون اصلی عزت نفس، در اختیار ما هستند و اگر تا به امروز، آنها را جدی نگرفتهایم و به آنها نپرداخته ایم، از این به بعد میتوانیم برای تقویت و پرورش آنها وقت بگذاریم.
عزت نفس، بعدی از شخصیت است که به افراد قدرت می دهد و افراد را در برابر کمبودها، نقصان و رفتارهای ناشایست اجتماعی محافظت می کند. عزت نفس متاثر از عوامل درونی و بیرونی است. داشتن عزت نفس سالم یک نیاز اساسی است که افراد پیوسته برای رسیدن به آن تلاش می کنند. این که نقش فرد در ایجاد عزت نفس خود چه مقدار است و دیگران در آن چه نقشی ایفا می کنند، مواردی هستند که این کتاب به آن پرداخته است.
کتاب روان شناسی عزت نفس نوشته ی ناتانیل براندن و ترجمه ی مهدی غراچه داغی است. دکتر ناتانیل براندن شهرت زیادی به دلیل کار بر روی روانشناسی حرمت نفس دارد. او در گذشته با همکاری با آین رند نقش برجسته در پیش برد مکتب فلسفی آین رند یعنی عینی گرایی داشت. در توضیحات پشت جلد کتاب آمده است: عزت نفس متاثر از عوامل درونی و بیرونی است. عوامل درونی عواملی است که از درون نشات می گیرد یا خود شخص آن را ایجاد می کند، نقطه نظرها، باورها، اعمال یا رفتار. عوامل بیرونی یا همان عوامل محیطی هستند که پیام هایی که کلامی و غیر کلامی انتقال پیدا می کنند و تجربه هایی که بانی و باعث آن، سازمان دهندگان و فرهنگ هستند. من عزت نفس را از درون و بیرون بررسی کرده ام، اینکه نقش فرد در ایجاد عزت نفس خود چه مقدار است و دیگران در آن چه نقشی ایفا می کنند. تا جایی که می دانم پیش از این اقدامی تا این حد گسترده در جهت بررسی عزت نفس صورت نگرفته است. این کتاب را نشر نخستین منتشر کرده است.