هنگام بررسی مفهوم دولت باید آگاه بود که این مفهوم معضل ترین مفهوم در سیاست است؛ هرکس که عمیقاً بدان بپردازد از این نکته آگاه خواهد شد. این امر تنها نتیجه ی تاریخ درهم پیچیده و یا اهمیت خاص مفهوم دولت در اوضاع سیاسی امروز نیست، بلکه علت آن دوپهلویی و پیچیدگی این مفهوم است که آن را درعین حال سهل و ممتنع ساخته است. به نحوی که با سهولت نگران کننده ای با بسیاری مفاهیم و نهادها درهم می آمیزد. دولت پدیده ای نیست که در نگاه اول به خوبی شناخته شود؛ به رغم ملموس بودنش (که وقتی بخواهیم مثلاً از پرداخت مالیات خودداری کنیم یا بدون گذرنامه کشور را ترک کنیم کاملاً آن را احساس خواهیم کرد) باز هم نمی توان به سهولت روی آن انگشت گذاشت زیرا اندیشه یا مجموعه ای از مفاهیم، ارزش ها و اندیشه هایی درخصوص زندگی اجتماعی است. دولت نه نهادی منفعل و بی طرف است که بتوان آن را نادیده گرفت و نه حاصل تصادف صرف و ساده است. از آن جا که نظریه های دولت اغلب هم شکل آن و هم نگرشهای ما را درباره ی آن تعیین می کنند، فهم نظریه های اساسی دولت باید بخشی از هرگونه آموزش سیاسی را تشکیل دهد.
برخی دولت شهر یونانی را نخستین شکل دولت در اروپا دانسته اند. بیشک دولت شهر یونانی سازمان سیاسی بیهمتایی بود، اما میتوان خصوصیات مشترکی میان آن و دولت مدرن یافت. با این حال، بسیاری از این ویژگیها خاص دولت مدرن است که به دولتهای قدیم تعمیم داده شده است. تاریخ پیدایش دولت شهر به حدود ۸۰۰ تا ۵۰۰ ق. م. باز میگردد. دولت شهرها در نتیجه اتحاد و گردهمایی خانوادهها و قبایل در درون دژها پدید آمدند. شکل و اندازه دولت شهر معمولا تابع شرایط جغرافیایی بود، اما اغلب دولت شهرها در مقایسه با دولتهای مدرن بسیار کوچک بودند. خانوادهها و قبایل، واحدهای تشکیل دهنده آنها به شمار میرفتند. قبیله که معمولا تحت رهبری خانوادهای صاحب نفوذ و حیثیت مذهبی قرار داشت، در مرحله پیشرفتهتری از سکونت و استقرار انسان پیدا شد. بالاتر از واحد قوم، اجتماع مرکب از چند قوم واجد رب النوع مشترک قرار داشت که از حیث ساختار شبیه قوم بود اما همبستگی آن از حد روابط نسبی صرف فراتر میرفت و روابط اجتماعی در آن گسترش بیشتری یافته بود. وجود نوع دیگری از گروهبندی اجتماعی یعنی انجمنهای سلحشوران در درون آن اجتماعات، موجب تقویت همبستگی جمعی میشد. این اجتماعات و انجمنها در درون قبیله و نهایتا در درون گروههای قومی بزرگ به هم پیوسته میشدند.