کتاب برنامه ریزی درسی مدارس

لزوم تغییرات اساسی در نظام آموزش و پرورش، امری است که بر صاحب نظران و مسؤولان جمهوری اسلامی ایران پوشیده نیست و بدیهی است که این تغییرات بدون توجه به اصول برنامه ریزی، نتیجه چندانی نخواهد داشت. بدین جهت است که برنامه ریزی درسی، منطبق با ارزشهای والای اسلامی و با توجه به پیشرفت علوم و فنون، به عنوان بخشی از برنامه ریزی آموزشی از اولویت خاصی برخوردار است. اگر چه پس از پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی قدمهای اساسی در این راه برداشته شده، اما هنوز در اول راهیم. آشنایی با برنامه ریزی درسی و شناخت شیوه ها و روشهایی که تاکنون در کشورهای مختلف جهان عمل شده است، ما را در مسیر برنامه ریزی اصولی یاری خواهد داد.

ممکن است در این کتاب با روشهایی آشنا شوید که با فرهنگ و سنتهای ما تطابق چندانی نداشته باشد، ولی به هر حال این کتاب یکی از بهترین کتابهایی است که در زمینه برنامه ریزی درسی تدوین گردیده است.

می توان گفت که آموزش و پرورش اسلامی ما، از نظر کیفی، زمانی به آرمانهایش خواهد رسید که با الهام از ارزشهای اسلامی و سنتهای مردمی بتواند برنامه های درسی خود را با توجه به اصول برنامه ریزی تدوین نماید.

شاید باشند عده ای که چندان اعتقادی به این نوع برنامه ریزی ها و اصول مدون آن نداشته باشند، ولی به نظر می رسد که اگر نتوانیم از این اصول به طور کامل استفاده نماییم، حداقل می توانیم آنها را به عنوان تجربیاتی در پیش روی داشته باشیم و متناسب با فرهنگ و سنتهایمان از آنها استفاده کنیم.

به هر حال باید در این راه قدمی برداشت تا کارشناسان آموزش و پرورش، صاحبنظران و متفکران ما به فکر افتند و در این زمینه پیشنهادات، طرحها و راه حلهای خود را ارائه دهند.

جدول هدف - محتوا، الگوی مناسبی برای پیدا کردن روش برنامه ریزی برنامه‌های درسی است. در این جدول، یک بعد معرف هدف‌های تدریس و بعد دیگر شامل اجزای محتوا برنامه است. فهرست هدف‌ها به منزله رهنمودی برای برنامۀ درسی است. 

بعد عمودی این جدول، نمایانگر هدف‌های خلاصه شده است. مثلا هدف شماره (۱) به این صورت باید نوشته می‌شد. یادگیرنده باید اصطلاحات مربوط به مبحث مطالعات بهداشتی را بشناسد. هر یک از خانه‌های جدول، شامل هدف‌های مشخصی در ارتباط با رئوس ابعاد عمودی و افقی است. 

جدول هدف محتوا، نباید الزاما قبل از اخذ تصمیمات درباره فعالیت‌های یادگیری تهیه شود. اغلب بر اساس تجزیه و تحلیل فعالیت‌های یادگیری که در نسخه نهایی برنامه درسی انجام می‌گیرد، چنین جدولی تکمیل می‌شود. 

نقش جدول هدف - محتوا در برنامه‌های درسی که به خوبی تهیه شده‌اند و یا برنامه‌هایی که به خوبی تهیه نشده‌اند متفاوت است. در برنامه‌های درسی که خوب تهیه شده است، جدول هدف محتوا، حاوی عملکردهایی است که در پایان برنامه، کلیه دانش آموزان باید قادر به انجام آن باشند؛ در حالی که در برنامه‌های درسی که به خوبی تهیه نشده است، جدول هدف - محتوی به منزله فهرستی است در اختیار معلم تا با توجه به نیاز دانش آموزان، هدف‌های مناسب را از میان آن انتخاب کند. بنابراین در این نوع برنامه ها، تنها قسمتی از جدول در کلاس مورد استفاده قرار می‌گیرد.

صلاحیت‌های کلیدی برای یادگیری مداوم ترکیبی است متشکل از دانش، مهارت‌ها و نگرش‌های متناسب با زمینۀ محیطی (بافت اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی). این صلاحیت‌ها به ویژه برای شکوفایی و توسعۀ فردی، همبستگی اجتماعی، شهروندی فعال، مسئولیت‌پذیری و پاسخگویی و اشتغال ضروری است. همچنین صلاحیت‌های کلیدی در جامعه دانش بنیان، اساس و تضمین کننده انعطاف‌پذیری و تسریع کنندۀ سازگاری نیروی کار با تغییرات دائمی رو به افزایش در جهان به هم پیوسته و پیچیده می‌باشد. به علاوه، صلاحیت‌های کلیدی یک عامل عمده در نوآوری، بهره وری و رقابت‌پذیری محسوب می‌شود و به انگیزه و رضایت مندی کارکنان و کیفیت کار می‌افزاید. صلاحیت‌های کلیدی برای افراد یاد گیرنده زیر در نظر گرفته شده است: جوانان در پایان دوره آموزش عمومی و کارآموزی به منظور تجهیز برای ورود به زندگی بزرگسالی، به ویژه برای ورود به زندگی کاری در حالی که پایه‌ای برای یادگیری‌های بعدی نیز فراهم می‌سازد؛ بزرگسالان در طول زندگی از طریق یک فرایند توسعه و به روز نمودن مهارت‌ها و دانش دستیابی به صلاحیت‌های کلیدی از اصل برابری و دسترسی به فرصت‌های آموزش برای همه پیروی می‌کند. این چارچوب مرجع به ویژه برای گروه‌های آسیب‌پذیر که آموزش آن‌ها مستلزم توجه خاص می‌باشد سودمند است؛ مانند افراد بدون مهارت، افراد شامل افت تحصیلی، بیکاران، معلولین یا مهاجرین…

• مبانی نظری تکنولوژی آموزشی ~هاشم فردانش
• مبانی برنامه ریزی آموزشی ~یحیی فیوضات
• دیدگاه های نو در برنامه ریزی آموزشی ~فریده مشایخ
• نیازسنجی آموزشی: الگوها و فنون ~کوروش فتحی واجارگاه، پروانه فخام زاده (ویراستار)
• مبانی طراحی آموزشی ~سیدعباس رضوی، داریوش نوروزی، ندا طاهری (ویراستار)
• موارد بیشتر (720)

• برنامه ریزی درسی ملی و مدرسه محور ~اریه لوی، آزاده شریفی مقدم (مترجم)، نعمت الله موسی پور (مترجم)

• دیدگاه های نو در برنامه ریزی آموزشی ~فریده مشایخ
• برنامه ریزی درسی مدارس ~اریه لوی، فریده مشایخ (مترجم)
• برنامه ریزی استراتژیک در نظام آموزشی: بازاندیشی، بازسازی ساختارها، بازآفرینی ~راجر کافمن، جری جان هرمن، فریده مشایخ (مترجم)، عباس بازرگان هرندی (مترجم)