خداوند بعد از نظارت بر اعمال و رفتار انسان ها، آنها را ارزیابی کرده و بر اساس آن پاداش یا کیفر میدهد. آیه ۳۱ سوره الرحمن بر این امر دلالت دارد؛ ای جن و انس به زودی به حساب شما رسیدگی خواهیم کرد و در آیه ۴۷ سورۀ انبیاء هم چنین آمده است ما ترازوهای عدل را در روز قیامت نصب میکنیم. از این رو به هیچ کس کمترین ستمی نمیشود و اگر به مقدار سنگینی یک دانه خردل نیک یا بد باشد ما آن را حاضر میکنیم و کافی است که ما حساب کننده باشیم. از امام صادق (ع) در مورد تفسیر آیه شریفه پرسیدند، حضرت فرمود میزانها و معیارها، پیامبران و جانشینان آنان هستند و در روایت دیگر چنین نقل شده است: میزان و معیار، امیرمؤمنان علی (ع) و امامان که فرزندان ویاند هستند. در زیارت مطلقه امیر مؤمنان علی (ع) میگوییم: السلام علی میزان الاعمال. آیات ذیل هم بر ارزیابی و سنجش اعمال دلالت دارند:
پس در آن روز هر کسی به قدر ذرهای کار نیک کرده پاداش آن را خواهد دید و هر کس به قدر ذرهای کار زشت مرتکب شده آن هم به کیفرش خواهد رسید. (زلزال، ۷ و ۸). پس آنان که در آن میزان حق وزین و نیکوکار بودند، البته رستگار خواهند شد. (اعراف) و آنان که در میزان سبک وزن بودند، (یعنی بیایمان و بد عمل بوده اند) آنان کسانی هستند که چون به آیات و ر س ل خدا ستم کرده اند، در حقیقت بر خود زیان رسانده اند.