کتاب پمپ و پمپاژ

پمپ از اولین وسایلی است که بشر برای بهره گیری هر چه بیشتر از منابع آب، آن را اختراع کرده و به تدریج انواع و اقسام آن را جهت استفاده در شرایط مختلف ابداع نموده است. ایرانیان قدیم نیز در اختراع و بکارگیری این ماشین نقش عمده‌ای داشته اند. بعنوان نمونه، چرخ ایرانی یا دولاب یک پمپ ساده است که توسط نیروی کارگر دوران نموده و آب را بوسیله قاشقک‌هایی به سطح بالاتر انتقال می‌دهد. 

اختراع اولین پمپ به روش علمی را به دانشمند معروف ارشمیدس (۲۷۸ تا ۲۱۲ قبل از میلاد) نسبت می‌دهند. نوع تکامل یافته این پمپ هنوز هم در صنعت تحت نام پمپ پیچی یا پیچ ارشمیدس کاربرد زیادی دارد. 

بعد از انقلاب صنعتی اروپا و هنگامی که روش سری‌سازی و تولید انبوه محصولات جایگزین روش ساخت تک محصولی گردید و توجیه اقتصادی هر پروژه در کنار مسائل فنی آن نیز مطرح شد، پمپ‌هایی با ظرفیت و راندمان بالا توسط کشورهای صنعتی طرح و ساخته شد. 

با پیدایش تئوری‌های جدید طراحی و تکنولوژی ساخت تدریجا رقابت فشردهای بین سازندگان پمپ ایجاد گردید؛ در نتیجه ساخت بسیاری از انواع قدیمی آن به کلی منسوخ و بالعکس تولید انواع جدید فوق العاده گسترش یافت. 

امروزه متداول‌ترین نوع پمپ در جهان و در کشور ما پمپی است که فیزیکدان فرانسوی پاین (۱۷۱۴ - ۱۶۴۷) به عنوان مخترع آن شناخته شده و به نام پمپ سانتریفیوژ نامگذاری گردیده است. لازم به تذکر است که تئوری استفاده از نیروی سانتریفیوژ جهت انتقال آب را دانشمند معروف لئوناردو داوینچی در قرن پانزدهم پیشنهاد کرد. قدیمی‌ترین این نوع پمپ که پره‌های آن چوبی و دارای دو انحناء می‌باشد در قرن هجدهم در یکی از معادن مس پرتغال کشف شده و هم اکنون در موزه هنرهای ملی پاریس نگهداری می‌شود. قدمت این پمپ را به قرن پنجم میلادی نسبت می‌دهند.

وظیفه اصلی یاتاقان‌ها در یک توربو پمپ تحمل وزن اجزای چرخنده و نیروهای شعاعی و محوری هیدرولیکی وارد به محور است، در عین آن که‌خیز ایجاد شده در محور باید در حد مجاز خود نگه داشته شود. 

به طور کلی ساز و کار یاتاقان‌بندی و نوع یاتاقان‌های به کار رفته در پمپ‌های افقی و عمودی متفاوت است. در پمپ‌های افقی، به علت آنکه وزن قطعات به صورت عمودی به محور وارد می‌آید، معمولا از یاتاقان‌های غلطشی استفاده می‌شود که متداول‌ترین آن‌ها بلبرینگ‌ها و رولربرینگ‌ها هستند. در پمپ‌های عمودی وزن اجزای چرخنده که در جهت محوری وارد می‌شود و همچنین نیروهای محوری هیدرولیکی توسط یاتاقان‌های غلطشی مخصوص و یا کف گرد تحمل می‌شود. در این پمپ‌ها از یاتاقان‌های تخت نیز به عنوان یاتاقان راهنما در طول محور استفاده می‌شود. 

اساسا یاتاقان‌ها را می‌توان در دو گروه یاتاقان‌های غلطشی و یاتاقان‌های تخت مورد بررسی قرار داد. با ذکر این نکته که در هر دو گروه یاد شده، یک دسته از یاتاقان‌ها فقط نیروهای شعاعی و یک دسته فقط نیروهای محوری و گروهی دیگر هر دو نیرو را با هم تحمل می‌کنند.

• پمپ و پمپاژ ~سیداحمد نوربخش، حمیده باستانی پاریزی، فرهنگ پیامیار
• ماشینهای آبی: پمپها ~یوسف حسن زاده، صمد مولانا (ویراستار)
• مرجع کاربردی پمپ، پمپاژ و پایپینگ ~ابوذر ملکیان
• مبانی و کاربرد انواع پمپ ها ~هری استوارت، حسین خوش کیش (مترجم)
• مهندسی پمپ ها: شناخت و کاربرد ~دایوش نسایی، محمدرضا عالیوند (ویراستار)
• موارد بیشتر (15)

• شاعر تاریخ: یادگارنامه محمدابراهیم باستانی پاریزی ~حمیده باستانی پاریزی (به اهتمام)
• نامه های سیدمحمدعلی جمال زاده به دکتر محمدابراهیم باستانی پاریزی ~علی دهباشی (ویراستار)، حمید باستانی پاریزی(گردآورنده)، حمیده باستانی پاریزی(گردآورنده)

• پمپ و پمپاژ ~سیداحمد نوربخش، حمیده باستانی پاریزی، فرهنگ پیامیار