خرید کتاب روی ماه خداوند را ببوس اثر مصطفی مستور از نشر مرکز

از موسسه انتشارات امیرکبیر

مصطفی مستور در داستان بلند روی ماه خداوند را ببوس بر آن است تا با دستمایه قرار دادن بعضی از مناسبات اجتماعی، به روانکاوی افرادی بپردازد که عنصر اخلاق را به کلی فراموش کرده اند. نگاه دردمندانه نویسنده که در قالب شخصیتی فعال در امور پژوهشهای اجتماعی متجلی شده است، تا حد زیادی نتیجه بخش است؛ زیرا مستور انگیزه روایتش را به زیبایی کشف کرده و با خواننده اش به یک آشتی نسبی رسیده است.
روی ماه خداوند را ببوس به زعم بسیاری از فعالان حوزه ادبیات داستانی، تاکنون موفقترین کار مستور است. کاری که هم توانست مخاطب عام را جذب کند و هم مخاطبان خاص را با خود همراه سازد.
دغدغه های اجتماعی و آنچه که در ساختار کلی زندگی مردم شهرنشین می گذرد عمده ذهنیت این نویسنده را تشکیل می دهد، ذهنیتی که در اغلب آثار او مشهود است.
گرچه مستور هنوز نتوانسته است خود را از سیطره ابعاد و موفقیتهای اثر مورد بحث برهاند و رگه هایی از ساختار کلی آن در دیگر آثارش هم به چشم می خورد، اما پافشاری او در برون افکنی یک موضوع انسانی قابل ستایش است.
آثار مستور در تقسیم بندی های مربوط به حوزه ادبیات داستانی به داستانهای شهری پهلو می زنند و عمده اتفاقاتی که در دنیای نویسندگی او می گذرد، مربوط به عناصر شهری است.
گونه ادبیات شهری که حاصل زندگی پرملال انسان دوران مدرن است، امروزه در دنیا رواج قابل توجهی دارد و ظهور نویسندگان در این گونه ادبی، امروزه به عنوان یکی از بحث های متداول در محافل آکادمیک و آزاد مطرح است.
مصطفی مستور که می توان از او به عنوان یکی از نویسندگان فعالگونه ادبیات شهری نام برد، در چندین اثر از زوایای گوناگون به ذکر مصائب انسان گرفتار در چمبره آهن و بتون پرداخته و این نگاه در داستان بلند روی ماه خداوند را ببوس به اوج خود رسیده است.
روی ماه خداوند را ببوس از آن جهت کار قابل اعتنایی است که مستور توانسته است در آن بدون هیچگونه شعارپردازی و داوری های یکطرفه، به خلق شخصیت هایی نایل آید که کاملا مستقل عمل می کنند و هیچ ردپایی از حلول ذهن نویسنده در آنها یافت نمی شود؛ مساله ای که در اثری چون استخوان خوک و دستهای جذامی رعایت نشده است.
نکته قابل توجه در اثری چون روی ماه خداوند را ببوس این است که نویسنده خود را از قید تعلقات دست و پاگیر رها کرده و نوع نگاه و زندگی دیگری را تجربه کرده است. می توان گفت که شخصیتهای این اثر به طور کامل در وجود نویسنده ته نشین شده اند و نفس در نفس او زندگی می کنند و به بیان فنی تر، همدیگر را پذیرفته اند و بر همین اساس، حسی از باور را در خواننده نیز ایجاد می کنند.
یکی از نکات بسیار اساسی در حوزه داستان نویسی کشف نگاه است، یعنی این که نگاه نویسنده در مواجهه با موضوعی که ممکن است دیگران از دیدنش عاجز باشند، او را از افراد معمولی متمایز می کند و به تعبیر دیگر می توان گفت که او چگونه دیدن را هم یاد می دهد و این چگونه دیدن در لا به لای اثر به کرات موجود است.
مستور در ساخت و ساز کلی اثرش راه دوری نرفته است، بلکه شعاع دیدش ر ا گسترش داده و تلاش کرده که بازآفرینی مجددی از محیط پیرامونش داشه باشد. آنچه که در روند کلی این کار اتفاق می افتد، از جنس همان اتفاقات و رویدادهایی است که هر آدم گرفتار در زندگی شهری به طور حتم با آنها دست و پنجه نرم می کند، بدون آن که بتواند تحلیلی از وقایع داشته باشد.
به نظر می رسد که دلیل عمده اقبال مثال زدنی روی ماه خداوند را ببوس در میان عامه مردم، ریشه در همین ارائه تحلیل بی طرفانه مسایل ریز و درشت اجتماعی داشته باشد؛ نکته ای که گویی همه وقایع را با خطی درشت نوشته و به چشمان مخاطب نزدیک کرده است. ساخت و ساز روایتی در روی ماه خداوند را ببوس، ساخت و سازی است که خواننده احساس می کند یک نفر دیگر دارد به جایش حرف می زند. یعنی این که مستور یک دغدغه عمومی را مطرح می کند، دغدغه ای که هر کسی دوست دارد از آن بگوید و اگر توانایی اش را داشته باشد بنویسد.
راوی و پیش برنده اصلی داستان یعنی یونس به عنوان دانشجوی مقطع دکترای جامعه شناسی و یک پژوهشگر امور اجتماعی قبل از هر چیز دیگر یک شهروند است. شهروندی که تنها تفاوتش با دیگران همان نوع نگاهی است که پیشتر به آن اشاره شد.
یونس به هیچ عنوان شخصیتی دست نیافتنی نیست. او انتظار ندارد که سطح زیرین اجتماع را با خود همراه سازد، بلکه تلاش می کند خودش را به اشکال مختلف به این سطح نزدیک کند و از فاصله ای کمتر از عمق فجایع سر دربیاورد.
ذهنیت مستور و شخصیت داستانیاش در جای جای اثر آنقدر به هم نزدیک می شوند که خواننده احساس می کند یونس خود مستور و مستور خود یونس است. ساده نویسی نویسنده و ساده نگری شخصیت اصلی داستان در سراسر کار پیوندی مثال زدنی یافته اند، به گونه ای که مخاطب احساس می کند قصه گویی مهربان در حال قصه گفتن برای اوست.
نکته دیگری که مستور در این کار به خوبی از پساش برآمده، احترام به شعور خواننده گریزان از کتاب است. او با دست مایه قرار دادن مسایل ریز و درشت اجتماعی نه تنها همراه با شخصیت اش به لایه های زیرین سرک کشیده بلکه به دنبال اثبات این ادعای راستین است که مشکل کتاب نخوانی هم ریشه در همین مشکلات ریز و درشت دارد.
روی ماه خداوند را ببوس از آن جمله آثاری است که در ابتدا با سکوت محافل مطبوعاتی و ادبی مواجه شد، اما این بی مهری هرگز نتوانست ابعاد گسترده و ارزشهای انسانی اش را از بین ببرد و چاپ های متعدد این اثر نشان داد که نویسنده علاوه بر نشانه گرفتن یک موضوع همه گیر، بسیاری از بیگانگان با کتاب را حداقل در حد خواندن همین یک اثر با کتاب آشتی داده است.
همان گونه که یونس در روند پژوهشهای اجتماعی دردمندانه اش به دنبال فلسفه بافی نیست، مستور هم برای ایجاد تفاهم میان خواننده و کتاب به همان اندازه گفته است که باید بگوید؛ نه بیشتر و نه کمتر.
ایجاد فضایی پاکیزه در پیشرفت کلی داستان و نشان دادن زشتی های جامعه در قالبی قابل باور و به دور از هرگونه بدآموزیهای اخلاقی، یکی دیگر از نکاتی است که باید به آن اشاره کرد. ایجاد فضاهایی که اگر با کمی کاهلی در امر نویسندگی همراه شوند، چیزی به جز نتیجه عکس در بر نخواهند داشت، در این کار به زیبایی خلق شده اند که نشان از تسلط نویسنده بر عناصر به کار رفته در اثر دارد.
به هر شکل مصطفی مستور توانست با داستان بلند روی ماه خداوند را ببوس، خودش را در میان عامه مردم به عنوان نویسنده ای حساس به اثبات برساند و ای کاش بتواند قدرت و تسلطش را از زاویه ای دیگر هم آزمایش کند.
موفقیت یک اثر همواره همراه با این خطر است که ممکن است بر همه آثار آن نویسنده تاثیر بگذارد و مابقی نوشته های او هم، رنگ و بویی از آن کار داشته باشند؛ نکته ای که متاسفانه در کارهای بعدی مستور هم مشهود است.
به هر شکل این نویسنده هم اکنون یکی از نویسندگان با انگیزه و سختکوش ماست. نویسندهای که هر عاشق ادبیات سرنوشتش را سرنوشت خود می داند و بدون شک از موفقیتهایش خرسند خواهد شد.